مصاحبه - همایش > بررسی 30 سال روابط ایران و آفریقا

بررسی 30 سال روابط ایران و آفریقا

تاریخ انتشار: ۱۳۹۰/۳/۲

بررسی 30 سال روابط ایران و آفریقا در مصاحبه با دکتر احمد بخشی، نویسنده و کارشناس آفرقا

اولین مواجه ایران با آفریقا به چه زمانی باز می گردد؟
درباره اطلاق‌ نام ‌افریقا بر این ‌قاره‌، محققان ‌نظرهای ‌متفاوتى ‌ابراز داشته‌اند که ‌از میان ‌آن ها دو نظر واجد اهمیت ‌است‌: گروهى ‌برآنند که‌ نام‌ افریقا از ریشة واژة فینیقى‌«فرک‌» پدید آمده ‌که ‌به‌ معنای ‌«جدا شده‌» از دریای ‌مدیترانه ‌است‌. گروه ‌دیگر بر این ‌عقیده‌اند که‌ افریقا از نام ‌قبیله‌ای‌ بربر با عنوان‌ اوریگ‌، یا افاریک‌، افری‌، افر پدید آمده ‌است‌. رومیان‌ در معنای‌ محدودتر، این‌ نام‌ را برای ‌سرزمینى‌ به ‌کار بردند که ‌در قلمرو دولت‌ «کارتاژ» بود. به لحاظ تاریخی ایران در زمان هخامنشیان بخشی از قاره آفریقا (مصر) را در قلمرو خود داشت. پس از ظهور اسلام بخشی از روابط ایران و این قاره در سایه دین مشترک بود. بخش دیگری از ارتباط ایرانیان با کشورهای این قاره با مهاجرت شیرازی ها به شرق آفریقا شکل گرفت و تمدن «کیلوا» را شیرازی ها در آفریقا بنا نهادند.
با وجود این سابقه تاریخی باید جایگاه ایران در آفریقا را در زمان حاضر بررسی کرد. متاسفانه نوع نگاه ما نسبت به آفریقا منفی است. ایران در قاره آفریقا عقبه فرهنگی و تاریخی دارد اما جایگاه کشورمان متناسب با این عقبه تاریخی نیست.
وجود عقبه تاریخی غنی، اشتراک دین اسلام میان ایران و کشورهای آفریقایی و فقدان سابقه استعماری ایران در این قاره همگی بستر حضور ایران در قاره سیاه را فراهم کرده است. همین بسترها باعث شده که کشورهای آفریقایی برای پیشنهاد پروژه هایشان به ایران اولویت دهند. با این حال ارتباط ایران با کشورهای آفریقایی و حضور کشورمان در این قاره اندک است.

پیش از بررسی ارتباط ایران و آفریقا در دوره پس از انقلاب اسلامی، این سوال مطرح است که در دوره معاصر و به خصوص دوران پهلوی چه نوع ارتباطی میان ایران و آفریقا وجود داشت؟
در دوران قاجاریه ایران تنها در مصر کنسولگری داشت. مصر هم جزء قلمرو عثمانی بود. در زمان پهلوی اول نیز ارتباط زیادی میان ایران و آفریقا وجود نداشت. اما همزمان در دوران پهلوی دوم آغاز استقلال کشورهای آفریقایی را شاهدیم. از این زمان به بعد هویت بین المللی کشورهای آفریقایی لزوم برقراری ارتباط با دیگر کشورها را برای آن ها ایجاد کرد.
در سال 1343 اداره ششم وزارت امور خارجه وقت موضوع آفریقا را در دستور کار قرار داد. از این زمان به بعد تلاش می شود که در کشورهای آنگلوفون و فرانکوفون سفارت خانه های ایران تاسیس شود. در میان کشورهای فرانسوی زبان، ساحل عاج و سنگال و در میان کشورهای انگلیسی زبان، کشورهای کنیا و تانزانیا را مد نظر قرار می گیرد که سال 1348 شروع روابط سیاسی می باشد.
در دوران پهلوی دوم نیز روابط با قاره سیاه گسترده نیست به طوری که تا قبل از انقلاب ایران تنها در 9 کشور آفریقایی سفارت خانه دارد.
عاملی که حضور ما را در آفریقا در دوره پهلوی دوم پر رنگ می کند حضور رضا شاه در این قاره است. او ابتدا به جزیره موریس تبعید می شود و سپس به آفریقای جنوبی می رود. از این زمان به بعد با رفت و آمد خانواده شاه به این کشور آفریقایی ارتباط با قاره سیاه بیشتر می شود.
عامل دیگر همگرایی ایدئولوژیک ایران با برخی کشورهای قاره آفریقا بود. ایران و اتیوپی، سنگال، کنیاٰ، تونس و آفریقای جنوبی در زمره کشورهای غرب گرا در دوره جنگ سرد بودند. ایران و اسرائیل و آفریقای جنوبی نیز سه ضلع مثلث را در حاشیه اقیانوس هند و دریای سرخ در مقابل سوسیالیسم شکل می دهند.
به این ترتیب قاره آفریقا، عملا تا قبل از انقلاب جزء اولویت های سیاست خارجی ایران قرار نداشت.

در همین مقطع زمانی ازدواج محمدرضا پهلوی با فوزیه که زنی مصری است و ارتباط بالای ایران و مصر را شاهد بودیم. این مساله در روند ارتباط گیری ایران و قاره آفریقا چه نقشی داشت؟
رابطه با مصر را باید جداگانه بررسی کرد هرچند که تاکید دارم در بحث آفریقا کل مجموعه کشورهای آفریقایی به طور همزمان مد نظر قرار گیرند. با این وجود ارتباط با مصر فراز و نشیب داشت. زمانی شاه ایران با دختری مصری ازدواج می کند و اوج روابط را شاهدیم و زمانی دیگر با آمدن جمال عبدالناصر و دیدگاه های سوسیالیستی او روابط ایران و مصر تیره می شود.

آیا روابط فرهنگی ایران و آفریقا تا قبل از انقلاب محدود به ایران و مصر می شود؟
گستردگی فرهنگی با کشورهای آفریقایی بسیار اندک بود. بیشتر ارتباط فرهنگی ایران با کشورهای شمال آفریقا و کشورهای همسایه مصر مانند تونس و الجزایر بود. دولت بر روابط فرهنگی با مصر تاکید داشت. تولیدات فرهنگی به مراتب بیشتر از سایر کشورهای آفریقایی بود و بر همین اساس حضور فرهنگی مصر در ایران هم بیشتر ملموس بود.
از سوی دیگر مصر کشوری اسلامی است و ارتباط با مصر برای رژیم برای نشان دادن ارتباط با کشورهای سلامی اهمیت دارد.

به این ترتیب پهلوی نفوذ ویژه ای در قاره آفریقا نداشت. درست است؟
خیر نفوذی نداشت اما همزمان بحث گروه های آزادی بخش ایران مطرح می شود. در این مقطع می بینیم که تاثیر انقلاب الجزایر بر انقلاب ایران کم نیست. بحث اندیشه فرانسو فانون و بر شریعتی کم تاثیر نیست. اما بیشتر موضوعات شامل ارتباطات فرهنگی با مصر است. ایران در همان زمان با آفریقای جنوبی ارتباط سیاسی به مراتب بیشتر از مصر داشت اما خروجی از این ارتباط در ایران را شاهد نیستیم. اما مصر از آنجا که تولید کننده در بخش فرهنگی است، تولیداتش در ایران بیشتر نمود پیدا می کند.
به این ترتیب می توان گفت که روابط ایران در دوره پهلوی دوم محدود به روابط تعریف شده ایدئولوژیک میان ایران و آفریقای جنوبی، روابط فرهنگی با مصر و روابط تعریف شده دیپلماتیک با 9 کشور آفریقایی بود.
بله آن هم 9 کشوری که گرایش به غرب دارند. در واقع نوع نگاه به کشورهای آفریقایی ایدئولوژیک است و در مقطعی که جمال عبد الناصر در مصر با گرایش های سوسیالیستی می آید روابط ایران با مصر کاهش پیدا می کند. به عنوان مثال در جشن های 2500 ساله نمایندگانی از آفریقا به ایران دعوت می شوند که به غرب گرایش دارند. مثلا از اتیوپی و سنگال دعوت می شود.
همزمان ایران تلاش دارد که در این کشورها پروژه های زیربنایی اجرا کند به عنوان مثال قرار بود در سنگال شهرک صنعتی تاسیس کند. این نوع ارتباطات هم موجود بود اما محدود. چراکه نوع نگاه در روابط با آفریقا ایئولوژیک بود.

پس از انقلاب فعالیت جنبش های آزادی بخش آفریقا را به محل توجه ایران تبدیل می کند. در این دوره تعامل ایران با کدام کشورهای آفریقایی است و آیا تعامل ایران در سال های اول انقلاب با کشورهای آفریقایی است یا با جنبش ها و نهضت های آزادی بخش؟
هم در مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و هم در بخش سیاست خارجی آن اولویت هایی تعیین شده است؛ اولویت اول کشورهای همسایه هستند چراکه عمق استراتژیک هر کشور، همسایگان آن هستند. اولویت دیگر ارتباط با کشورهای مسلمان است. نیمی از اعضای سازمان کنفرانس اسلامی آفریقایی هستند. اولویت سوم ارتباط با کشورهای جهان سوم یا در حال توسعه یا کشورهای جنوب است. کشورهای آفریقایی در این چارچوب می گنجند. اولویت چهارم هم ارتباط گیری با کشورهایی است که به نحوی نیازهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی ایران جمهوری اسلامی ایران را برآورده سازند.
بر اساس این اولویت ها مندرج در قانون اساسی کشور، ارتباط گیری با کشورهای قاره آفریقا کاملا توجیه پذیر است.
در ابتدای انقلاب نوع نگاه به آفریقا در برخی موارد شامل ارتباط گیری با جنبش های اسلامی بود.
در ابتدای انقلاب اولویت ایران ارتباط گیری با کشورهای خط مقدم شامل زامبیا، زیمباوه، آنگولا و تانزانیا بود که در مقابل آفریقای جنوبی و مخالف رژیم آپارتاید بودند. حتی دو بار رئیس جمهور وقت (آیت الله خامنه ای) به آفریقا سفر کردند و حمایت های مالی نیز انجام شد. علاوه بر این حمایت از جنبش پولیساریو و دیگر جنبش های اسلامی را نباید از یاد برد.
استقلال طلبی کشورهای آفریقایی، مسلمان بودن آنها و پیگیری اهداف انقلاب اسلامی ایران در دیگر نقاط جهان زمینه های ارتباط ایران و آفریقا را فراهم کرد.
در زمان جنگ هم ایران با کشورهای شمال آفریقا ارتباط هایی داشت تا از این کشورهای عربی در مقابل اعراب خلیج فارس که در جنگ عراق علیه ایران بودند، استفاده شود که نمونه بارز آن لیبی قابل ذکر است.
اما به طور کلی پس از انقلاب نیز آفریقا جزء اولویت های سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار نگرفت. در دهه اول با بروز بحران های داخلی و سپس جنگ نتوانست به مسائل سیاست خارجی توجه لازم را داشته باشد. در این دوره هر نوع اقدام در عرصه سیاست خارجی در راستای مدیریت جنگ بود.
در واقع این مقطع نگاه ایران به آفریقا جنبه حمایتی داشته است. در همین مقطع جهاد سازندگی در کشورهای آفریقایی فعال شد.
بله. در زمان تاسیس جهاد سازندگی فعالیت های برون مرزی این نهاد نیز مد نظر قرار گرفت. در همان زمان جهاد سازندگی در تانزانیاٰ سودان و شرق آفریقا و سپس در غنا و بعضی از کشورهای غرب آفریقا فعالیت هایی داشت. این نهاد تلاش داشت در عین توسعه الگوی انقلاب اسلامی، اقدامات سازندگی و عمرانی را هم دنبال کند. این نهاد ارائه یک چهره مثبت از جمهوری اسلامی ایران را در بین کشورهای آفریقایی مد نظر داشت. در ارزیابی فعالیت های جهاد سازندگی در دهه اول اینگونه گفته می شود که آن ها در آن مقطع چندان اقتصادی نشده بودند و صرفا با خلوص به فعالیت می پرداختند اما دهه هفتاد برای جهاد صرفه اقتصادی فعالیت هایش مد نظر قرار گرفت.

پس از جنگ در دوران سازندگی و دولت آقای هاشمی رفسنجانی آیا ایران توانست حضور جدی خود را در قاره آفریقا توسعه دهد؟
در دوره سازندگی همزمان بحث سازندگی با نگاه اقتصادی و بازسازی خسارات ناشی از جنگ در اولویت قرار گرفت. در سیاست خارجی هم اولویت های کشور اولویت های منطقه ای شد. به نظر می رسد در این دوره سیاست نه شرقی و نه غربی جای خود را به سیاست شمالی - جنوبی داد. به این معنا که با فروپاشی اتحاد شوروی کشورهای شمالی مستقل شکل گرفت و ارتباط با آن ها برای ایران اهمیت یافت و همزمان تلاش می شد نوعی تنش زدایی با کشورهای حوزه خلیج فارس پیگیری شود.
این سیاست منطقه ای شمالی و جنوبی را برای ایران شکل داد. در این میان آفریقا بازهم در اولویت های سیاست خارجی ایران جای نگرفت هر چند به این معنا نبود که اقداماتی در خصوص توسعه ارتباط با کشورهای آفریقایی انجام نگرفت. بسیاری از زیرساخت های ارتباط با قاره آفریقا در همین زمان پایه ریزی شد.
حضور ایران در همین دوره در آفریقا نهادیه شد. فعالیت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در آفریقا و رایزنی های فرهنگی ایران و کشورهای آفریقایی از همین زمان آغاز شد. فعالیت هلال احمر، ایجاد کیلنیک های پزشکی و حضور صندوق توسعه صادرات در کشورهای آفریقایی در همین زمان (در دولت دوم هاشمی رفسنجانی) انجام شد. اما باید گفت که تمرکز دولت بر مسائل داخلی اجازه نمی دهد که آفریقا در اولویت های سیاست خارجی ایران قرار گیرد. در همین زمان حتی تلاش می شود به نوعی سیاست تنش زدایی با غرب هم پیگیری شود.
از سوی دیگر ذهنیت اقتصادی کارگزاران و تلاش برای ارائه یک الگوی اسلامی موفق از ایران باعث شد که بهبود روابط با دیگر کشورها و سیاست نگاه به شرق شکل گیرد. در همین زمان دولت متوجه آفریقا شد.
توجه دولت های ایران به قاره سیاه همواره تحت تاثیر دو عامل بود: بالا و پایین رفتن قیمت نفت و تنش یا روابط حسنه با غرب.
در دوره دوم ریاست جمهوری آقای هاشمی مساله میکونوس باعث تنش ایران و غرب شد و نهایتا ایران را متوجه آفریقا کرد. در همین زمان سفارت خانه های ایران در آفریقا از 9 سفارتخانه به 20 سفارتخانه افزایش یافت. اکنون این تعداد در دولت آقای احمدی نژاد به 27 سفارتخانه رسیده است. طرح ایجاد رایزن های بازرگانی در کشورهای آفریقایی نیز در همین زمان مطرح شد اما در اواخر دولت آقای خاتمی اجرایی شد.
کمک های انسان دوستانه به کشورهای آفریقایی نیز در این دوره افزایش یافت. ارتباطات فرهنگی نیز رو به گسترش گذاشت.
با این وجود در دوران سازندگی نیز ارتباط با قاره آفریقا در اولویت سیاست خارجی ایران قرار ندارد. در این دوره سفر مقامات ایران به قاره آفریقا بسیار محدود بود. سال 1375 کمتر از یک سال مانده به پایان دولت سازندگی، آقای هاشمی به آفریقا سفر می کند؛ این سفر متاسفانه دیر انجام شد. هر چند در این سفر بازدید هایی از چند کشور انجام شد و حتی موافقت نامه صلح سودان و اوگاندا تا حدودی با وساطت ایران امضا شد اما تاکید بر این است که این نوع فعالیت ها اندک و در یک کلمه دیر هنگام بود. به طوری که آقای هاشمی در بازگشت از سفر اذعان می کند که متاسفانه این سفر دیر انجام گرفت.
آقای هاشمی پس از دوران ریاست جمهوری خود نیز در یک جلسه ای تاکید کرد که «آفریقا تنها فضای تنفسی ایران است.» علت این تاکید آن بود که ایران در دوران سازندگی حتی در توسعه روابط با کشورهای آسیای مرکزی و همسایگان به عنوان یک اولویت چندان موفق نبود.

در دوره آقای خاتمی آیا این «فضای تنفس» مورد توجه قرار گرفت؟
متاسفانه دولت های ایران هیچ کدام به دست آوردهای دولت قبل از خود توجهی ندارند و این یک آسیب بزرگ برای منافع ملی ما می باشد. دولت آقای خاتمی رویکرد فرهنگی به مسائل را جایگزین نگاه اقتصادی دولت سازندگی کرد. در این میان باز هم قاره آفریقا جزء اولویت های سیاست خارجی ایران نیست.
با آمدن آقای خاتمی ذهنیت کارگزاران کشور از اقتصادی به فرهنگی تغییر می کند و در عین حال قیمت نفت به شدت کاهش می یابد. در این شرایط ارتباط با غرب دنبال می شود. افزایش فشار اقتصادی دولت را متوجه داخل می کند و بسیاری از سفارتخانه ها و نمایندگی ها در خارج از کشور در این مقطع بسته می شود که این موضوع شامل قاره افریقا نیز می گردد.
در دهه 70 این تصور در میان کشورهای آفریقایی شکل گرفت که بسته شدن سفارتخانه های ایران در کشورهایشان تحت تاثیر فشارهای اقتصادی نشانه بی اهمیتی جمهوری اسلامی ایران به قاره آفریقا است.
در آن زمان استراتژی مشخصی برای توسعه ارتباط با آفریقا وجود نداشت و همچنان نیز جای این استراتژی خالی است. حتی آقای متکی در ابتدای کار دولت نهم معتقد بود که برای توسعه ارتباط با کشورهای آفریقایی استراتژی جنوب- جنوب در حال تدوین است اما هنوز پس از پنج سال این استراتژی موجود نیست.
سفر آقای خاتمی به آفریقا هم در سال پایانی دوران ریاست جمهوری ایشان انجام گرفت. ایشان نیز در پایان سفر از بی توجهی به آفریقا اظهار تاسف کرد. اما به نظرم این تاسف دیگر از آقای خاتمی پذیرفته نیست زیرا که تجربه دولت آقای هاشمی رفسنجانی را داشتند. پس از بازگشت آقای هاشمی رفسنجانی از آفریقا در سال 1375 ایده ایجاد "ستاد آفریقا" شکل گرفت اما اجرایی نشد. اجرای این ایده را در زمان آقای خاتمی شاهد بودیم. این شورا خروجی محسوسی نداشت اما همین شورا در دولت نهم به سطح ستاد نزول یافت و عنوان آن به "ستاد کمک های توسعه ای و آفریقا" تغییر کرد. اما با اوج گیری بحران دارفور ارتباط های تهران و خارطوم افزایش یافت
در دوره آقای خاتمی تلاش وزارت خارجه کاهش دامنه بحران دارفور در سودان بود. آقای خاتمی در این دوره به سودان رفت و وزیر امور خارجه بازدیدی از دارفور داشت. ایران تلاش هایی را در راستای صلح منطقه بین کشورها انجام داد اما چندان موفقیت آمیز نبود.

به دولت نهم و ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد می رسیم. در این دوران بیشترین سفرهای مقامات کشور به قاره آفریقا را شاهدیم و شرایط نشان می دهد که کشورهای آفریقایی در اولویت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است. اما در همین دوران با فرودهایی در روابط با قاره سیاه مواجه می شویم که بی سابقه است. این دوران را در ارتباط با کشورهای آفریقایی چطور می بینید؟
آقای احمدی نژاد پس از کسب رای اعتماد برای دولت خود از مجلس بلافاصله در مصاحبه ای اعلام می کند که دو اصل را در اولویت دارد: اول تغییر ساختار وزارت نفت و دوم همکاری های جنوب- جنوب.
سیاست اعلام شده از سوی دولت با عنوان سیاست تعامل سازنده معرفی می شود. دولت نهم در همین حال استراتژی تهاجمی را تشریح می کند و معتقد است که نمی خواهد به مانند دولت اصلاحات به بسیاری از مسائل بله بگوید و تابع سیاست های غرب باشد بلکه ایران حرف برای گفتن دارد. دولت در این زمان تلاش دارد که به عمق استراتژیک غرب وارد شود و در این میان آفریقا و آمریکای لاتین اهمیت پیدا می کند.
در این دوران تنش با غرب و افزایش قیمت نفت ایران را به همکاری های جنوب- جنوب و توسعه ارتباط با کشورهای آفریقایی سوق داد. روابط ایران با آفریقا بسیار توسعه یافت. همزمان در کومور آقای «عبدالله سام بی» بر سر کار آمد. او تحصیل کرده ایران در قم است.
تعداد سفارتخانه های ایران در آفریقا افزایش یافت. فعالیت کمیته امداد ایران در کشورهای آفریقایی از جمله کومور با موفقیت توسعه یافت. روابط ایران با گامبیا هم شکل می گیرد. آقای احمدی نژاد در سال اول ریاست جمهوری خود و به عنوان اولین سفر خارجی خود به آفریقا سفر می کند. رئیس جمهور برای شرکت در اجلاس اتحادیه آفریقا به گامبیا می رود. چند سفر بعد از آن نیز انجام می شود که بیشتر به کشورهای غرب آفریقاست. علاوه بر این سفر به کشورهای سودان، کنیا، جیبوتی، کومور و الجزایر را به این لیست اضافه کرد.
پس از 5 سال کاملا مشخص می شود که سیاست های ایران در آفریقا اعلامی است نه اعمالی. روابط ایران و آفریقا در این دوره به لحاظ سفر مقامات و رفت و آمد هیات ها بهبود یافت و یادداشت تفاهم هایی به امضا رسید.
دولت در عین حال به تمام نهادهایی که با قاره آفریقا همکاری داشتند اعلام کرد که سطح روابط خود را از وضعیت موجود یک درجه ارتقا دهند. به عنوان مثال در وزارت خارجه، اداره کل آفریقا به معاونت آفریقا تبدیل شد. اما به علت ذهنیت منفی نسبت به آفریقا در داخل ایران تنها ابراز علاقه برای توسعه همکاری ها با قاره آفریقا صرفا در سطح رئیس جمهور و دولت باقی ماند.
فقدان استراتژی در رابطه با قاره آفریقا و تنش ایران با غرب موجب شد که توسعه همکاری با کشورهای قاره سیاه در سایه حل و فصل این تنش ها قرار گیرد. سفر به آفریقا از سوی مقامات نیز در این دوران برای کسب حمایت و رای آن ها از فعالیت های هسته ای کشور و موضوع حقوق بشر در ایران بود که این خود بخشی از سیاست خارجی کشورها است اما باید توجه داشت که دیگر ابعاد روابط را تحت تاثیر قرار ندهد.
در سال های 84 و 85 روابط ایران و قاره آفریقا به لحاظ تجاری افزایش داشت اما از سال 86 تاکنون روابط اقتصادی ایران و آفریقا تحت تاثیر بحران اقتصاد جهانی و سپس تحریم های بین المللی علیه ایران کاهش یافت. فقدان استراتژی و زیرساخت های مورد نیاز برای توسعه همکاری ها با کشورهای آفریقایی مانع از آن شد که به واقع این توسعه همکاری در دولت نهم هم به منصه ظهور برسد. اکنون بسیاری از طرح های ایران در آفریقا به علت آنکه از حمایت ها ی دیگر بخش ها برخوردار نبود، نیمه کاره باقی مانده است. تاجران ایران برای فعالیت در آفریقا با مشکلات بسیاری مواجه هستند.
در یک جمله باید گفت که سیاست اعلامی حداکثری و اعمالی حداقلی حاصل کار دولت در پنج ساله اخیر در قبال قاره آفریقا بوده است.

آقای بخشی! نقاط ضعف ایران در توسعه روابط با قاره آفریقا را اگر خواسته باشید اجمالا بررسی کنید به چه نکاتی اشاره خواهید کرد؟
ذهنیت منفی ایرانی ها نسبت به آفریقا، جایگاه اندک و منفی مسائل آفریقا در بخش رسانه ای ایران، تعاملات بسیار کمرنگ ایران و کشورهای آفریقایی علی رغم سابقه تاریخی ایران در این قاره، عدم تدوین استراتژی مشخص در مورد توسعه همکاری ها با آفریقا، عدم هماهنگی میان نهادهای مربوط به آفریقا در سیاست خارجی، فقدان زیرساخت های لازم برای حضور فعال و موثر در آفریقا، سیاست اعلامی حداکثری و اعمالی حداقلی به این معنا که از ابتدای انقلاب تاکنون 400 یادداشت تفاهم و موافقت نامه میان ایران و کشورهای آفریقایی امضا شده که بسیاری از بندهای آن عملیاتی نشده است که این خود هم در حال حاضر و هم در آینده می تواند برای حضور ما در این قاره ایجاد مشکل نماید. اهمیت این موضوع در سال های اخیر به نحوی بوده است که در کمسیون های مشترک و یاداشت تفاهم ها یک بند برای اجرایی شدن قول ها و تعهدات قبلی آورده شده است. برای مثال بسیاری از ابعاد روابط ایران و سودان و تانزانیا در کمیسیون های مشترک اقتصادی مربوط به چانه زنی هایی است که برای تصویه کمک های ایران در ابتدای انقلاب به این کشورها صورت می گیرد. اکنون دولت ها ی افریقایی در هزاره جدید و از سال 2000 به بعد توسعه همکاری ها با قاره آفریقا را بر اساس طرح نپاد (مشارکت نوین برای توسعه آفریقا) و طرح توسعه هزاره پیش می برند. در این شرایط کشورها با هم مقایسه می شوند و صحنه، صحنه حرف نیست بلکه عمل ملاک است.

ضروری است که برای مشخص شدن جایگاه و نفوذ ایران در قاره آفریقا، مقایسه ای میان عملکرد کشورمان با کشورهای موفق و پیشرو در این قاره ارائه شود. در این خصوص ارزیابی شما چیست؟
بیشترین مقایسه را می توان میان ایران و چین یا ایران و ترکیه داشت. هر چند که مقایسه چین با ایران در آفریقا ممکن است از نظر بسیاری از کارشناسان چندان متجانس نباشد اما در مقایسه بحث روش ها مد نظر است. در مورد چین باید گفت که در سال 2000 مبادلات تجاری این کشور با آفریقا 10 میلیارد دلار بود. مقامات این کشور به این نتیجه رسیدند که از این سال به بعد هر سه سال یک بار اجلاس تحت عنوان "کنفرانس همکاری های چین و آفریقا" را برگزار کنند. آخرین دور این اجلاس در سال 2009 در شرم الشیخ بود و مقرر که در سال 2011 نشست مقدماتی در سطح وزرا در پکن برای نشست اصلی در سال 2012 برگزار شود.
در این نشست ها برای روابط با آفریقا برنامه ریزی شد. چینی ها در دهه 60 و 70 میلادی با آفریقا روابط ایدئولوژیکی داشت اما پس از حادثه میدان تیان آن من که غرب چین را کنار زد و با موضوع حقوق بشر فشارهایی را به این کشور وارد کرد، چینی ها به فکر توسعه روابط با کشورهای آفریقایی در تمام ابعادافتادند. از آن سال به بعد حجم مبادلات اقتصادی چین با آفریقا افزایش یافت. چین هم به لحاظ اقتصادی و هم سیاسی و بین المللی به روی کشورهای آفریقایی سرمایه گذاری کرد. در بعد سیاسی و بین المللی چین، آفریقا را به عنوان یک بلوک در نظر گرفت و امتیازاتی را کسب کرد. علاوه بر فشارهای بین المللی بر چین، باید رشد اقتصادی چین و نیاز به مواد اولیه، بازار فروش کالاهای چینی و از همه مهم تر بحث دستابی به نفت ارزان و تنوع بخشی به کشورهای وارد کننده را از دیگر دلایل گسترش روابط این کشور با قاره افریقا ذکر کرد.

در مقایسه ایران از سال 81 و 82 موضوع کنفرانس اقتصادی ایران و آفریقا را آغاز کرد. در واقع می توان گفت که ایران زودتر از ترکیه و تقریبا همزمان با چین رویکرد توسعه روابط با آفریقا را آغاز کرد. چین در سال 2006 حجم مبادلات اقتصادی خود با آفریقا را به 55 میلیارد دلار رساند و اعلام کرد که این رقم را تا سال 2009 به 100 میلیارد دلار برسانند. اما آن ها این رقم را در سال 2008 به 106.8 میلیارد دلار رساندند. اما هم اکنون حجم مبادلات غیر نفتی ایران زیر یک میلیارد دلار (در حدود 700 میلیون دلار) می باشد و قرار بود در کنفرانس همکاری های اقتصادی ایران و آفریقا در اوایل دهه هر دو سال این کنفرانس برگزار گردد که متاسفانه از طرف وزارت خارجه پیگیری نشد که شاید مهم ترین دلیل تاخیر آن روی کار امدن دولت جدید بود. در دولت آقای احمدی نژاد هم جناب آقای متکی از سال 2008 هر سال اعلام کرده اند که امسال سال افریقا است و قرار است که نشست سران ایران و افریقا برگزار گردد اما متاسفانه در سه سال گذشته تنها شاهد اجلاس هم اندیشی ایران و افریقا در شهریور امسال (1389) بودیم که آن هم به گفته بسیاری از کارشناسان در راستای نشست سران نمی باشد و نشستی جداگانه از چارچوب اجلاس سران است. این در حالی است که اگر قرار است اجلاسی موفق در سطح سران برگزار گردد باید توجه داشت که قبل از ان باید اجلاس کارشناسان و وزرا خارجه، اقتصاد و ... برگزار شود تا راه های همکاری و گسترش روابط را بررسی کرده و تفاهم نامه هایی رابرای اجلاس نهایی آماده نمایند و اگر این رخ ندهد تنها بر تعداد تفاهم نامه های طرفین اضافه می گردد و ممکن است شرایط اجرا همانند بسیاری از تفاهم نامه ها فراهم نباشد و در تنهایت موجب کاهش روابط گردد. این نکته را نیز مد نظر داشته باشید که ایران بر اساس مصوبه اتحادیه آفریقا شریک استراتژیک این قاره محسوب می گردد.

در مقابل، چینی ها در آفریقا به صورت کلونی کار می کنند و این گروه ها، هر چه در توسعه تجارت موفق تر باشند از تسهیلات بیشتری برخوردار خواهند شد.
استراتژی چین در آفریقا بی توجهی به مسائل داخلی کشورهای آفریقایی و تمرکز بر توسعه روابط اقتصادی است. مدل چینی توسعه در آفریقا بسیار مورد توجه و استقبال قرار گرفته است.
چین بر خلاف ایران تنها به دادن وعده محدود نمی شود. و نتایج فعالیت های خود را بر داشت می نمایند. بر اساس آخرین آمار در سال 2010، حجم مبادلات اقتصادی چین و قاره آفریقا به 120 میلیارد دلار رسیده است.
کشورهای آفریقای نیز در جهان امروز بر طبق منافع خود عمل می کنند و زمانی که کمک های برخی کشورهای بسیار قابل توجه است، به سوی آن کشورها سوق پیدا می کنند. از سوی دیگر چین نیز از منابع نفتی و دیگر منابع آفریقا به سود خود استفاده می کند. هزینه یک بشکه نفت در چین بین 12 تا 24 دلار هزینه دارد اما همان بشکه نفت در آفریقا برای چین بین 3 تا 10 دلار هزینه دارد. چین با سرمایه گذاری در آفریقا برای منابع انرژی خود تنوع بخشی ایجاد می کند. این کشور در سودان مشغول استخراج نفت است. با تمام کشورهای آفریقایی ارتباط دارد و در 48 کشور آفریقایی سفارتخانه و نمایندگی دارد. چین در بحث همکاری های آموزشی و فرهنگی نیز اقدام به مبادله استاد و دانشجو، تاسیس مدارس کنفوسیوس و تدریس زبان چینی و ... در کشورهای آفریقایی کرده است.

اما ایران در بحث آموزشی در کشورهای آفریقایی در قالب سازمان مدارس علمیه خارج از کشور تنها به آموزش مسائل دینی می پردازد اما وزارت علوم در تبادل استاد و دانشجو منفعل است. اقدامات آموزشی ما تک بعدی است و باید در کنار آموزش های دینی، به آموزش نیازهای فنی، مهندسی، پزشکی و ... این قاره توجه کرد.
از سوی دیگر ترکیه در کشورهای آفریقایی در بخش آموزشی سالانه دو هراز دانشجوی آفریقایی را تربیت می کند. یا چین اعلام کرده که ظرف مدت سه سال حدود 20 هزار دانشجوی آفریقایی را تربیت خواهد کرد و علاوه براین آموزش های کشاورزی، دوره های کوتاه مدت فنی، پزشکی و غیره را باید به این لیست اضافه کرد. از اواخر دهة 1980 مبادلات تجاری بین شرکت‌های خصوصی ترکیه و طرف آفریقایی شروع شد. در اوایل سال 1998 دولت ترکیه، برنامه‌ای را تحت عنوان بازگشایی به سوی آفریقا را اعلام کرد. در دهة 1990 منافع ترکیه در آفریقا به سرعت افزایش یافت و در سال 2000 ترکیه، آرزو گشایش درها برای آفریقا به یک واقعیت تبدیل شد و توسط دولت دوره‌ای برای اجرایی کردن آن اعلام شد. در سال 2003 استراتژی ترکیه در مورد توسعه روابط اقتصادی با آفریقا تدوین شد و به دنبال آن آفریقا سال 2005 را سال آفریقا اعلام کرد و که این خود ناشی از سیاست‌های جهانی شدن اعلام گردید. در سطح روابط بین دولتی منافع دولت به 2 بخش سیاسی و اقتصادی تقسیم گردید. ترکیه با اعلام اینکه نفوذ اقتصادی کشور می‌تواند بر عرصه نفوذ سیاسی آن کشور در کشور دیگر تاثیرگذار باشد شروع به فعالیت در قاره آفریقا کرد.

از سال 2003 همکاری های تجاری و اقتصادی بین ترکیه و آفریقا در حال رشد بوده و حجم مبادلات تجاری ترکیه و قاره آفریقا تا سال 2003 5.4 میلیارد دلار (2.1 درصد از کل تجارت ترکیه با جهان) بود و در همان سال تلاش‌هایی صورت گرفت که این رقم به 3 درصد افزایش یابد در سال 2005 این رقم به 10 میلیارد دلار افزایش یافت و این رقم در سال 2006 به 12.8 میلیارد رساند که این رقم افزایش 120 درصدی را نشان می‌دهد. میزان صادرات ترکیه به آفریقا از 2.1 میلیارد دلار در سال 2003 به 9.1 میلیارد در سال 2008 و میزان واردات از 3.3 میلیارد در سال 2003 به 7.8 میلیارد دلار در سال 2008 افزایش یافت. یعنی حجم تجارت از 5.4 میلیارد به 16.9 میلیارد دلار رسید. این در حالی است که حجم تجارت ترکیه و آفریقا در سال 1994، 1.7میلیارد دلار بود.
قراردادهای سرمایه‌گذاری ترکیه و آفریقا در سال های اخیر در حال افزایش است ترکیه از سال 1972 تا 2008، 532 پروژه ساختمانی را در این قاره به ارزش 24 میلیارد دلار معادل 19.6 درصد کل قراردادهای خارجی ترکیه را به اجرا درآورده‌اند. که نمونه این تاسیسات می‌توان به ساخت بزرگراه، ساختمان‌های دولتی، تاسیسات نظامی،‌ بیمارستان، سکونت‌گاه ها، شهرک صنعتی باشد، سیستم‌های تصفیه آب و ساخت بنادر و مجموعه‌‌های صنعتی در این قاره نام برد از این تعداد به تنهایی 347 پروژه در لیبی و 85 پروژه در الجزایر به اجرا در آمده است و دیگر پروژه‌ها در جیبوتی، گامبیا، غنا، کنیا، سیرالئون، اتیوپی و نیجریه به اجرا در آمده است.
حجم کمک‌های خارجی این کشور به 714 میلیون دلار رسید که جمع آن با گسترش بخش خصوصی به رقم 1.7 میلیارد دلار می‌رسد که این کشور را در رده کشور‌های کمک‌کننده مهم جهان قرار داده است. ترکیه هم در آفریقا اقدام به توسعه زیرساخت ها کرده است. این کشور به نحوی با آفریقا همسایه است. قاره آفریقا آن سوی دریای مدیترانه است. بخش های از شمال آفریقا پیشتر تحت تسلط امپراطوری عثمانی بود. اکنون وزیر خارجه ترکیه آقای داوود اوغلو در قالب استراتژی نئوعثمانی گرایی تلاش دارد با کشورهایی که در قلمرو امپراطوری عثمانی قرار داشتند، ارتباط کشورش را توسعه دهد.
ترکیه با کشورهای شمال آفریقا، مصر، الجزایر، تونس و مراکش روابط بسیار خوبی دارد. این کشور در راستای تنوع بخشی به سیاست خارجی خود در آفریقا تلاش می کند. در زمانی که عضو غیر دائم شورای امنیت بود در خصوص کشورهای آفریقایی بسیار تلاش کرد و توانست خود را به عنوان قدرت منطقه ای مطرح کند. این کشور سفارتخانه های گسترده ای را در آفریقا تاسیس کرده است. مقامات ترک اعلام کردند که تا سال 2012 حجم روابط خود را با کشورهای آفریقایی به 30 میلیارد دلار خواهند رساند. اکنون حجم روابط ترکیه و قاره آفریقا 20 میلیارد دلار است. این در حالی است که نفت سهم اندکی در این حجم از روابط دارد.

هند نیز در بخش نرم افزاری و اینترنتی در آفریقا بسیار قوی است و در بخش تقویت زیرساخت های آموزشی های اینترنتی و دولت الکترونیکی فعالیت دارد. این کشور توانسته است حضور هندی های ساکن آفریقا (نزدیک دو میلیون هندی در آفریقای جنوبی ساکن هستند) استفاده لازم را ببرد. هند به عنوان یک قدرت نوظهور در حال پشبرد پروژه های مختلف و کلان در قاره آفریقا است. هندی ها کشورهای غرب اقیانوس هند را همسایگان خود می داند و تلاش دارد که امنیت هند را به امنیت این منطقه پیوند بزند.
هند در راستای تحقق اهداف خود در شورای امنیت و سازمان های بین المللی اقدام به تاسیس یک سازمان منطقه ای با برزیل و آفریقای جنوبی کرده است. این سازمان ایبسا (IBSA) نام دارد و یک سازمان منطقه ای است و تلاش دارد در مقابل کشورهای شمال، صدای جنوب باشد. اکنون همکاری های منطقه ای بر اساس هویت ها و منافع مشترک شکل می گیرد ونه تنها اصل همسایگی.

اکنون رقبای ایران نسبت به حضور ایران در قاره سیاه بسیار هوشیار هستند. وجود برخی موانع اجرایی و تصمیم گیری موجب می شود که عرصه برای فعالیت رقبای ما در قاره آفریقا باز شود. در همین زمینه مقامات رژیم صهیونیستی پس از آخرین سفر رئیس جمهور ایران به این قاره سفر داشتند و تلاش کردند حضور ایران را در این قاره مخرب نشان دهند.
دولت در کنار اجرایی کردن به وعده ها باید زیرساخت های لازم ایجاد خطوط هوایی منظم، خطوط کشتیرانی، پوشش بیمه ای و خدمات بانکی و ... را به عنوان بخشی از اصول اولیه حضور اقتصادی ایران در این قاره فراهم کند و گرنه حتی با حضور تجار و برنده شدن در بسیاری از پروژه ها به دلیل عدم وجود زیرساخت ها و عدم حمایت داخلی، آن ها نتوانسته اند، موفقیتی در این قاره کسب نمایند. امید است با تدوین یک استراتژی مدون، شاهد تعریف جایگاه و نقش این قاره در سیاست گذاری و کانون توجه دولتمردان باشیم و متناسب با درصد اهمیت برای آن برنامه ریزی نماییم. این تاکید به این معنی نمی باشد که به دیگر مناطق توجه ننماییم بلکه اگر ما خواسته باشیم در راستای سیاست دیپلماسی تعامل سازنده فعالیت نماییم می بایست به تمام مناطق (با توجه به وزن و اهمیت) توجه داشته یاشیم و نگاه به مناطق با تحت تاثیر تغییر دولت ها قرار نگیرد.

منبع
خبرآنلاین

  فرستادن مقاله
مطالب دیگر در این بخش تاریخ انتشار

اربعین شهدای نیجریه در تهران

۱۳۹۴/۱۰/۳۰

بیست ونهمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی

۱۳۹۴/۱۰/۱۲

گفتگو با شاهد عینی حادثه حسینیه بقیه الله نیجریه

۱۳۹۴/۹/۳۰

به خاطر سفرم به ایران، یکی از نزدیکانم را دستگیر کردند

۱۳۹۴/۸/۱۲

برگزاری راهپیمایی "غرامت" درلندن به مناسبت سالگرد لغو برده داری در انگلستان

۱۳۹۴/۵/۱۱

پیشنهاد الجزایر برای میزبانی جشنواره فیلم دمشق

۱۳۹۴/۳/۳۱

آمادگی کشورمان برای برگزاری هفته فرهنگی ایران در الجزایر

۱۳۹۴/۳/۲۴

دکتر امیربهرام عرب احمدی: مخالفت با آموزش نوین رویه اصلی بوکوحرام است

۱۳۹۴/۳/۲۰

برگزاری مراسم بیست و ششمین سالگرد ارتحال امام (ره) در تانزانیا

۱۳۹۴/۳/۱۸

مراسم روز آفریقا در تهران

۱۳۹۴/۳/۵

چهل و هشتمین نمایشگاه بین المللی الجزایر

۱۳۹۴/۲/۱۹

سفیر الجزایر: اعتمادی به تبلیغات منفی مطبوعات غربی علیه ایران ندارم

۱۳۹۴/۲/۱۹

ماشین‌های ایران خودرو به زودی وارد تونس می‌شوند

۱۳۹۴/۲/۱۶

برگزاری همایش مقابله با جریان‌های تکفیری در آفریقا

۱۳۹۴/۲/۱۶

مرگ بر آل سعود در نیجریه طنین‌انداز شد

۱۳۹۴/۲/۸

تشکيل ائتلاف مخالفان تجاوز عربستان به يمن در تونس

۱۳۹۴/۲/۲

برگزاری نشست مشترک الازهر، شیعیان و صوفیه مصر

۱۳۹۳/۱۲/۱۲

واکنش محمد البرادعي به تحولات مصر

۱۳۹۳/۱۱/۷

مصاحبه با مجتبی امانی و سید هادی سیدافقهی

۱۳۹۳/۱۰/۳۰

برگزاري جشن مولودالنبي (ص) در تانزانيا

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

آيين بزرگداشت هفته وحدت در نيجريه برگزار شد

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

مراسم ذکر و اهدای جوایز گروه‌های قرآنی سنگال برگزار شد

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

حسنین هیکل: سیسی باید بر علیه خودش قیام کند

۱۳۹۳/۹/۲۵

از سرگیری روابط تهران و قاهره امری ضروری است

۱۳۹۳/۶/۱۶

عربستان دلیل اصلی تعطیلی رایزنی فرهنگی ایران در سودان

۱۳۹۳/۶/۱۵

فهمی هويدی: در كربلای زمان ما خون بر شمشير پيروز شد

۱۳۹۳/۴/۳۱

جعفر قنادباشی- آمریکا و اهداف آفریقایی

۱۳۹۳/۴/۳

پیروزی‌ها و موفقیت‌های ایران مرهون قیام امام خمینی(ره) است

۱۳۹۳/۳/۱۱

اندیشکده آمریکایی: انتخابات مصر و پیروزی السیسی

۱۳۹۳/۳/۶

جعفر قناد باشی: انتخابات ریاست جمهوری در مصر

۱۳۹۳/۲/۲۹

«صباحی» برای چالش‌های موجود راهکارهایی منطقی ارائه داده است

۱۳۹۳/۲/۲

مردم مصر چالش‌های بزرگ‌تر و سخت‌تر از مرحله کنونی پیش رو دارند

۱۳۹۳/۱/۱۰

نامزدی «السیسی» در انتخابات آینده مصر در میان چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

۱۳۹۲/۱۰/۳۰

ریشه‌های درگیری سودان جنوبی

۱۳۹۲/۱۰/۷

حمایت کری از کودتای مصر ثابت کننده سیاست آمریکا برای ناکام گذاشتن بهار عربی بود

۱۳۹۲/۹/۶

لیبی دچار یک جنگ بدون خداحافظی شده است

۱۳۹۲/۸/۲۷

قدرت اسلامگراها در دانشگاه‌ها بیشتر است

۱۳۹۲/۸/۲۰

اخوان المسلمین خواهان رساندن پیام‌های خود به طرف‌های بین‌المللی است

۱۳۹۲/۸/۱۴

همه اهداف آمریکا از حضور در آفریقا

۱۳۹۲/۷/۲۹

حمله به سوریه بازتاب‌های وخیم و سنگینی بر امنیت رژیم صهیونیستی دارد

۱۳۹۲/۶/۹

كداميك زودتر تسليم مي‌شود؛ ارتش يا اخوان‌المسلمين؟

۱۳۹۲/۵/۲۷

دروغ مي‌گويند كه مرسي با تكفيري‌ها بود

۱۳۹۲/۵/۲۲

تنها راه گفت‌وگو، برگرداندن مرسي و برگزاري انتخابات است

۱۳۹۲/۵/۱۵

قاهره، سيگنال‌هايي براي رابطه با ايران داده است

۱۳۹۲/۵/۷

اخوان المسلمين عامل تضعيف خود بود

۱۳۹۲/۵/۲

تحولات "مصر" به کدام سمت می‌رود؟

۱۳۹۲/۴/۲۳

مرسی به جای مصر، به فکر اخوان بود

۱۳۹۲/۴/۱۶

روابط ایران و مصر در مرحله انتقالی است

۱۳۹۲/۲/۲۴

کمک‌های مالی قطر و خواب‌های پریشانی که برای مصر و تونس دیده است

۱۳۹۲/۲/۱۰

دستوری درباره توقف همکاری گردشگری با ایران صادر نشده

۱۳۹۲/۱/۲۴

تلاش برای راه‌اندازی انقلاب معکوس در مصر

۱۳۹۲/۱/۲۰

تجمع محدود برای مقابله با گسترش روابط ایران و مصر طراحی شده بود

۱۳۹۲/۱/۱۷

درخواست بازگشت نظامیان به قدرت ارزش پاسخ ندارد

۱۳۹۱/۱۲/۲۷

مصر در صورت تخلف اسرائیل از معاهده «کمپ دیوید» در آن بازنگری خواهد کرد

۱۳۹۱/۱۲/۲۳

ایده براندازی مرسی سادگی است

۱۳۹۱/۱۲/۱۳

سید افقهی: آمریکا در پی تجزیه لیبی است

۱۳۹۱/۱۱/۲۹

۲پیش فرض درباره همه‌پرسی قانون اساسی

۱۳۹۱/۹/۲۵

دلایل صدور بیانیه قانون اساسی توسط مرسی

۱۳۹۱/۹/۱۸

مصري ها اجازه استقرار رژيم استبدادي به مرسي نمي دهند

۱۳۹۱/۹/۸

جهان عرب درباره سوریه موضع واحدی ندارد

۱۳۹۱/۸/۲۲

مردم مصر از عدم تحقق اهداف انقلاب خشمگین هستند

۱۳۹۱/۸/۲۰

بی‌ثباتی در سودان تهدید علیه مصر است

۱۳۹۱/۸/۱۵

مصر از ایران علیه رژیم صهیونیستی حمایت کند

۱۳۹۱/۸/۸

روابط قاهره و تهران منافع دو کشور را تامین می‌کند

۱۳۹۱/۸/۳

حزب‌التجدید خواهان اصلاحات به دور از باورهای القاعده‌ای است

۱۳۹۱/۷/۲۵

تهدیدات تل‌آویو طبل توخالی است

۱۳۹۱/۷/۲۳

مصر به شراکت راهبردی با آمریکا پایان دهد

۱۳۹۱/۷/۱۶

اقتصاد مصر پس از انقلاب شاهد تغییر و تحولات اساسی خواهد بود

۱۳۹۱/۷/۸

افتتاح سفارت ايران در مصر را به دولت مرسي واگذار مي كنيم

۱۳۹۱/۵/۲

آینده نفوذ سلفی ها در مصر

۱۳۹۱/۴/۲۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران;حتما اسلامگرایان در عرصه سیاسی آینده ليبي حضور فعالی خواهند داشت

۱۳۹۱/۴/۲۵

ذهن و زبان مرسي به رئيس جمهور ايران نزديك است

۱۳۹۱/۴/۱۸

برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه علت نگرانی‌ها از همگرایی ایران و مصر

۱۳۹۱/۴/۱۱

رئيس جمهور مصر:نگفتم به عربستان مي‌روم

۱۳۹۱/۴/۵

مصري‌ها به آرمان‌هاي خود مي‌رسند

۱۳۹۱/۳/۲۴

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران; اخوان‌المسلمين توان خود را در مقابله با میراث رژیم قبل ثابت كند

۱۳۹۱/۳/۲۰

مبارک به اتهام خیانت بزرگ به مصر باید دوباره محاکمه شود

۱۳۹۱/۳/۱۶

تعدد نامزدها مانع از پیروزی قاطع نامزد‌های اسلامگرا در دور اول انتخابات مصرشد

۱۳۹۱/۳/۱۰

مصر اسلامي پس از مصر فرعوني

۱۳۹۱/۳/۳

دست دردسرساز غرب در قاره سياه

۱۳۹۱/۲/۲۳

قطع صادرات گاز نتیجه طبیعی انقلاب مردم مصر

۱۳۹۱/۲/۱۸

پژوهشگر تونسي: غرب از انديشه متعالي ايرانيان هراس دارد

۱۳۹۱/۲/۱۲

اولین جشنواره فرهنگی هنری بیداری اسلامی

۱۳۹۱/۲/۳

تلاش برای بازتولید رژیم مبارک

۱۳۹۱/۱/۲۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران; ؛پس از سقوط نظام‌های دیکتاتوری، مردم دچار بحران رهبری شده‌اند

۱۳۹۱/۱/۶

مانعی برای رابطه استراتژیک با ایران نداریم

۱۳۹۰/۱۲/۲۲

مصاحبه خبرگزاری دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛واد در تندباد

۱۳۹۰/۱۲/۲۱

اخوان المسلمین کرسی قذافی را تصاحب می‌کند

۱۳۹۰/۱۲/۱۶

طرح معرفی رئیس جمهور توافقی توطئه و ایده‌ای اخوانی است

۱۳۹۰/۱۲/۱۵

آمریکا باید نظام حسنی مبارک را که مقابلش خم می‌شد فراموش کند

۱۳۹۰/۱۲/۹

ايمن نور: توافق بر سر يك رئيس جمهور انتخابي غيرقابل قبول است

۱۳۹۰/۱۲/۸

عضو مجلس ملت مصر :اصلاحات واقعي زماني تحقق مي‌يابد كه اثري از رژيم مبارك به چشم نخورد

۱۳۹۰/۱۲/۷

گفت‌وگوي فارس با مجري زن تلويزيون مصر كه نامزد انتخابات شد

۱۳۹۰/۱۲/۶

اخوان المسلمون از تشکیل «مقاومت اسلامی» ضدصهیونیسم حمایت می‌کند

۱۳۹۰/۱۲/۲

ليبي، آينده مبهم و راه طولاني دمكراسي

۱۳۹۰/۱۲/۱

شورای نظامی مصر هیچ اصلاحاتی انجام نداده است

۱۳۹۰/۱۱/۳۰

بقایای رژیم مبارک مانع عادی‌سازی روابط تهران قاهره هستند

۱۳۹۰/۱۱/۲۵

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛«شوراي نظامي هيچ راهي جز تسليم قدرت به غيرنظاميان ندارد»

۱۳۹۰/۱۱/۲۴

الزغلامي :بيداري اسلامي عامل زوال ديكتاتوري ها

۱۳۹۰/۱۱/۱۷

نائب رئيس حزب "مصر القومي" : مجلس مصر هيئتي را براي گفت‌وگو به ايران اعزام مي‌كند

۱۳۹۰/۱۱/۱۶

وزير كار مصر در گفت‌وگو با فارس: مصر هرگز سرسپرده آمريكا و غرب نخواهد بود

۱۳۹۰/۱۱/۱۵

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛نتايج انتخابات پارلماني مصر نشانگر محبوبيت مردمي احزاب اسلامگراست

۱۳۹۰/۱۱/۱۰

پیروزی خود را به ملت مصر اهدا می کنیم

۱۳۹۰/۱۱/۸

تركيه مدل مصر نيست

۱۳۹۰/۱۱/۵

حل مسالمت آمیز حوادث انتخابات، مردم سالاری ایران را الگوی منطقه قرار داد

۱۳۹۰/۱۰/۲۷

رهبر سابق جماعت اخوان‌المسلمون: کمپ‌ديويد به همه‌پرسي گذاشته مي‌شود

۱۳۹۰/۱۰/۲۱

حورا صدربراي آزادي امام موسي صدر به ليبي مي‌رويم

۱۳۹۰/۱۰/۲۰

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران: مصري‌ها نگران ظهور يک ديکتاتوري جديد هستند

۱۳۹۰/۱۰/۱۷

جوانان مصري سرخورده از انقلاب

۱۳۹۰/۱۰/۴

دلايل اقبال گسترده مردم مصر به اسلام گراها در انتخابات پارلماني

۱۳۹۰/۱۰/۳

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ آينده تونس بيش از هر چيز به عملکرد اسلامگرايان در دوره موقت بستگي دارد

۱۳۹۰/۹/۲۶

نفوذ رژیم صهیونیستی در سودان جنوبي

۱۳۹۰/۹/۲۰

عدالت و توسعه ترك ها الگوي اخواني ها

۱۳۹۰/۹/۱۹

وهابیت در زیمبابوه تضعیف شده است

۱۳۹۰/۹/۸

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ ثبات سیاسی در تونس به «النهضة» بستگی دارد

۱۳۹۰/۹/۵

لیبی و آینده ای مبهم

۱۳۹۰/۹/۲

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛حاکمان نظامي مصر هنوز ميراث‌خوار دوره مبارک هستند

۱۳۹۰/۸/۸

جامعه جهاني سومالي را فراموش كرده است

۱۳۹۰/۸/۴

ناآرامی‌های جدید در مصر : دلایل و پیامدها

۱۳۹۰/۷/۲۵

آينده نامشخص روابط سوريه و ليبي

۱۳۹۰/۷/۲۰

حوادث مصر توطئه‌ای آمریکایی‌-‌صهیونیستی است

۱۳۹۰/۷/۱۹

حذف بدنه انقلاب از انتخابات تونس؟!

۱۳۹۰/۷/۱۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ سوء استفاده انگلیس از لیبی

۱۳۹۰/۷/۱۳

ناتو در لیبی از حد گذشت

۱۳۹۰/۷/۹

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ سودان نیازمند توجه بیشتر دستگاه دیپلماسی است

۱۳۹۰/۷/۶

اندیشه‌های امام(ره) قابل استفاده تمام مردم است

۱۳۹۰/۶/۲۷

گفتگو با دادستان نظامي رژيم قذافي

۱۳۹۰/۶/۲۶

از بین رفتن موانع رابطه حزب‌الله و الازهر

۱۳۹۰/۶/۲۲

توافق پشت پرده‌اي براي دستگير نكردن قدافي وجود ندارد

۱۳۹۰/۶/۱۲

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ راه دشوار شورای انتقالی لیبی

۱۳۹۰/۶/۱۲

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ لیبی پس از سقوط طرابلس

۱۳۹۰/۶/۸

قذافی را چه کسی سرنگون کرد؟

۱۳۹۰/۶/۶

سرنوشت عراق در انتظار ليبي

۱۳۹۰/۶/۶

سومالی تاوان سیاست‏های آمریکا را می‎پردازد

۱۳۹۰/۶/۶

قذافي امام موسي صدر را كشته است

۱۳۹۰/۶/۵

غرب برای پولهای قذافی دندان تیز کرده است

۱۳۹۰/۶/۳

دلایل پشت پرده تغییر معادلات جنگ به نفع مخالفان قذافی

۱۳۹۰/۵/۳۰

قذافی طرابلس را تسلیم نمی‌کند

۱۳۹۰/۵/۲۴

غرب در پی مصادره انقلاب مصر و‌ ممانعت از تشكيل حكومت اسلامی است

۱۳۹۰/۵/۲۳

سریال موهن تلاشی برای بازنویسی تاریخ اسلامی بر اساس اعتقادات قرضاوی است

۱۳۹۰/۵/۲۳

قدرت نمايي اسلام گرايان در مصر

۱۳۹۰/۵/۲۳

گفتگو با نمایند‌ه‌ی برنامه جهانی غذا در ایران

۱۳۹۰/۵/۲۳

احتمال دخالت آمريكا در انتخابات آينده رياست جمهوري مصر

۱۳۹۰/۵/۲۲

ترس از فاش‌شدن اسرار؛ علت سكوت سران عرب در برابر محاكمه «مبارك»

۱۳۹۰/۵/۲۲

احتمال ترور مبارك وجود دارد

۱۳۹۰/۵/۱۷

حفظ انقلاب، در گرو پاكسازی ارتش از هواداران آمريكا

۱۳۹۰/۵/۱۷

درباره يك دروغ؛ گفتگو با حجت الاسلام خسروشاهی

۱۳۹۰/۵/۱۶

لیبی و ماموریت‌های نانوشته ناتو

۱۳۹۰/۵/۱۶

تحولات اخير منطقه عربي - اسلامي، درست برخلاف طرح و برنامه آمريكايي - صهيونيستي موسوم به «خاورميانه جديد» است

۱۳۹۰/۵/۱۵

علت اهمال غربي‌ها در قبال مردم قحطي زده سومالي

۱۳۹۰/۵/۱۵

گفتگو با «احمد هلال»، تحليلگر، پژوهشگر و نويسنده شيعی مصر

۱۳۹۰/۵/۱۲

دشمنی ادامه دار آمریكا با سودان

۱۳۹۰/۵/۱۲

قذافي دير يا زود سرنگون خواهد شد

۱۳۹۰/۵/۱۲

گفتگو با حمدین صباحی نامزد احتمالی انتخابات ریاست جمهوری

۱۳۹۰/۵/۱۲

تغيير سياست غرب در ليبي؛ استراتژي از توان انداختن دو طرف درگير

۱۳۹۰/۵/۱۱

محاكمه مبارك مسائل بسياري را درباره غربي‌ها برملا مي‌كند

۱۳۹۰/۵/۱۱

ائتلاف عربستان‌ و ‌آمريكا براي مصادره انقلاب مصر با محور وهابيت

۱۳۹۰/۵/۱۱

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۵/۱۱

گذشته، حال و آینده خیزش های اسلامی

۱۳۹۰/۵/۱۰

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۵/۹

روایت رفیق دوست از سفر به لیبی در دوره جنگ

۱۳۹۰/۵/۸

نظام بین الملل و تحولات منطقه

۱۳۹۰/۵/۵

گفتگو با سخنگوی وزارت امور خارجه

۱۳۹۰/۵/۵

تحولات جهان عرب، از دمشق تا رباط

۱۳۹۰/۵/۵

نقد کتاب تاريخ جمعيت اخوان المسلمين از آغاز تا امروز

۱۳۹۰/۵/۴

تفاوت‌های انقلاب اسلامی ایران با قیام‌های منطقه

۱۳۹۰/۵/۴

براي آغاز گفتگوها بايد بمبارانها متوقف شود

۱۳۹۰/۵/۳

گفتگو با عضو شورای انتقالی لیبی

۱۳۹۰/۵/۳

مصاحبه با "نبیل عربی" وزیر سابق خارجه مصر

۱۳۹۰/۵/۳

بايد قطع رابطه با قذافي را در دستور کار قرار دهيم

۱۳۹۰/۴/۲۹

غرب سناریوهای لیبی بعد از قذافی را بررسی می‌کند

۱۳۹۰/۴/۲۹

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۴/۲۸

گفتگو با حسن نافعه، تحلیلگر برجسته مصری

۱۳۹۰/۴/۲۷

سودان جنوبی، ریشه‌‌ها و پیامدهای جدایی

۱۳۹۰/۴/۲۲

ناتو در لیبی کوتاهی می کند

۱۳۹۰/۴/۲۰

مصاحبه با مدير مركز مطالعات فلسطيني در قاهره

۱۳۹۰/۴/۱۸

سناریوی اشغال در حال اجراست

۱۳۹۰/۴/۱۸

غرب در لیبی اهمال می‌کند

۱۳۹۰/۴/۱۶

مواضع گروه های اسلامی در خاورمیانه

۱۳۹۰/۴/۱۶

موضع گیری های اخیر اخوان المسلمین

۱۳۹۰/۴/۱۶

اولین گفتگوی دبیرکل جدید اتحادیه عرب

۱۳۹۰/۴/۱۵

علت عدم سقوط قذافي از زبان معارض ليبي

۱۳۹۰/۴/۱۵

آخرین گفتگو با سفیر سودان در تهران

۱۳۹۰/۴/۱۳

فقدان رهبری، دغدغه فردای لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۳

 هدف غرب تجزیه لیبی به دو کشور کوچک است

۱۳۹۰/۴/۱۲

سه سناریو برای لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۱

 میانجیگری در باتلاق لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۱

 برقراري رابطه با مصر قبل از تشكيل حكومت ملي خلاف مصلحت است

۱۳۹۰/۴/۱۱

شانس مصر برای ریاست سازمان کنفرانس اسلامی

۱۳۹۰/۴/۸

جهان، چشم به راه لیبی بدون قذافی

۱۳۹۰/۴/۸

ناتواني اتحاديه عرب در حل بحران ليبي

۱۳۹۰/۴/۸

گفتگو با عمرو موسی

۱۳۹۰/۴/۷

آخرین مصاحبه شیخ القرای مصر

۱۳۹۰/۴/۶

تقيه سياسی وزير خارجه جديد مصر

۱۳۹۰/۴/۲

گفتگوی محمد حسنین هیکل با الجزیره

۱۳۹۰/۴/۱

ترکيه بهترين الگو برای تونس؟

۱۳۹۰/۴/۱

آمریکا خاورمیانه با ثبات را بیشتر دوست دارد

۱۳۹۰/۴/۱

ناگفته های 65 روز اسارت

۱۳۹۰/۴/۱

نشست خبري سفير سودان در موزه هنر انقلاب

۱۳۹۰/۳/۲۹

گفتگو با عبدالمنعم ابوالفتوح

۱۳۹۰/۳/۲۵

گفتگو با دبيركل حزب اسلامي تونس

۱۳۹۰/۳/۲۲

قذافی راه فراری ندارد

۱۳۹۰/۳/۲۲

همه چیز درباره تحولات منطقه

۱۳۹۰/۳/۲۲

بازنگري احتمالي در توافقنامه صدور گاز مصر به اسرائيل

۱۳۹۰/۳/۲۱

مصاحبه شبکه فرانس 24 با عمرو موسی

۱۳۹۰/۳/۲۱

لیبی پس از قذافی

۱۳۹۰/۳/۲۱

مصر، فلسطین را به ایران ترجیح می‌دهد

۱۳۹۰/۳/۱۷

بازگشایی گذرگاه رفح، تن دادن به خواست مردم است

۱۳۹۰/۳/۱۷

خواسته‌هاي جوانان انقلابي و دورنماي روند انقلاب‌هاي اسلامي

۱۳۹۰/۳/۱۷

بیداری اسلامی یا امریکایی؟

۱۳۹۰/۳/۱۰

اتحاد مثلث مصر، ایران و ترکیه

۱۳۹۰/۳/۱۰

تهران عمق استراتژيك قاهره است

۱۳۹۰/۳/۱۰

از خواسته تا تحقق: چشم‌انداز روابط جدید ایران و مصر

۱۳۹۰/۳/۹

گفتگو با عبدالرحمان یوسف قرضاوی

۱۳۹۰/۳/۹

رابطه با ايران براي مصر بسيار مهم است

۱۳۹۰/۳/۸

ابعاد حقوقي جنايات قذافي و صلاحيت ديوان كيفري بين‌المللي

۱۳۹۰/۳/۸

ابیی هرگز متعلق به جنوب سودان نبوده است

۱۳۹۰/۳/۷

اهداف پشت‌پرده كمك‌هاي مالي آمريكا به مصر

۱۳۹۰/۳/۵

سرنگونی حسنی مبارک راه فلسطینیان را گشوده است

۱۳۹۰/۳/۳

گفتگو با عضو سابق MI6

۱۳۹۰/۳/۳

سیاست اوباما در لیبی زیرکانه بود؟

۱۳۹۰/۳/۲

بررسی 30 سال روابط ایران و آفریقا

۱۳۹۰/۳/۲

امریکا با اخوان المسلمین به تفاهم رسیده است

۱۳۹۰/۲/۳۱

بازخواني عمليات سري و ناكام «ساينايد» براي حمله اتمي به مصر و كنترل خاورميانه

۱۳۹۰/۲/۲۸

احتمال ترور قذافی وجود دارد

۱۳۹۰/۲/۲۸

دلايل قطع روابط قاهره و تهران در زمان مبارك

۱۳۹۰/۲/۲۷

آمريكا سياست خود را تغيير ندهد مصر را از دست خواهد داد

۱۳۹۰/۲/۲۶

مصاحبه با دبیر کل جنبش ملی لیبی

۱۳۹۰/۲/۲۵

مصاحبه با مدير مركز تحقيقات و پژوهش‌هاي يافا

۱۳۹۰/۲/۲۴

اخوانی ها، دموکراسی مد نظر خود را روی کار می آورند

۱۳۹۰/۲/۲۴

تحلیل تحولات جاری مصر

۱۳۹۰/۲/۱۴

مشروعیت مصر جدید از میدان تحریر است نه از کاخ سفید

۱۳۹۰/۲/۱۳

مصر و تحولات فرارو

۱۳۹۰/۲/۱۳

خیانت قذافی

۱۳۹۰/۲/۱۱

کشورهای غربی نمی‌خواهند مصر مستقل باشد

۱۳۹۰/۲/۱۱

گفتگو با عبدالله اشعل، معاون وزیر خارجه سابق مصر

۱۳۹۰/۲/۱۱

اتحاد ایران و مصر برای تغییر نقشه جهان کافی است

۱۳۹۰/۲/۸

زيان 80 ميليارد دلاري مصر از فروش گاز به رژيم صهيونستي

۱۳۹۰/۲/۸

قمار سارکوزی در لیبی

۱۳۹۰/۲/۸

عمر البشير: غرب در تلاش براي تغيير نظام سودان است

۱۳۹۰/۲/۵

فتنه انگيزي مذهبي؛ جبهه دشمنان مصر

۱۳۹۰/۲/۵

عمرو موسي: جنبش مردم عرب به سوي آزادي غير قابل تغيير است

۱۳۹۰/۲/۵

نشستی با مبارز تونسی در تهران

۱۳۹۰/۲/۴

عربستان در پس اقدامات تكفيري‌هاي سلفي در مصر قرار دارد

۱۳۹۰/۲/۴

مصاحبه اختصاصي رهبر مخالفان ليبي با فرانس 24

۱۳۹۰/۲/۳

رابطه با مصر يا: نامي در يك خيابان؟

۱۳۹۰/۲/۳

سخنان امام‌خامنه‌ای راه درست را در مقابل تمامی مسلمانان جهان قرار داد

۱۳۹۰/۲/۳

واتارا؛ آغازگر دومینوی حکومت مسلمانان در افریقا

۱۳۹۰/۱/۳۰

ناتو درصدد مصادره انقلاب لیبی است

۱۳۹۰/۱/۲۹

اگر قذافی فقط 2 ماه دیگر دوام بیاورد ...

۱۳۹۰/۱/۲۹

لیبی بدون قذافی، بدتر از لیبی با قذافی خواهد شد

۱۳۹۰/۱/۲۹

قذافی اهل کناره گیری نیست

۱۳۹۰/۱/۲۸

غرب در پی استمرار بحران لیبی است

۱۳۹۰/۱/۲۴

گفتگو با اولین کاردار ایران در لیبی پس از انقلاب

۱۳۹۰/۱/۲۴

بررسی تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه در گفتگو با وزیر امور خارجه سابق روسیه

۱۳۹۰/۱/۲۱

روسیه و تحولات خاورمیانه در گفتگو با سرگئی لاوروف

۱۳۹۰/۱/۱۷

لیبى و روسیه نگران

۱۳۹۰/۱/۱۷

عمروموسي شانسي براي رياست جمهوري مصر ندارد

۱۳۹۰/۱/۱۷

گفتگوی تاریخی فالاچی و قذافی

۱۳۹۰/۱/۱۶

آرمان انقلابيون مصر و تونس در هاله‎اي از ابهام

۱۳۹۰/۱/۱۴

انقلاب مصر و آینده آن

۱۳۹۰/۱/۹

مردم ‌لیبی ‌بدون ‌قذافی ‌وضعیت ‌بهتری ‌خواهند ‌داشت

۱۳۹۰/۱/۶

قذافی تسلیم نشود، جنگ داخلی حتمی است

۱۳۹۰/۱/۶

قذافى با اين اقدامات کنار نخواهد رفت

۱۳۸۹/۱۲/۲۹

انقلاب ليبي و چالشهاي پيش‌رو

۱۳۸۹/۱۲/۲۸

نقش انگليس در خاورميانه و شمال‌ آفريقا

۱۳۸۹/۱۲/۲۸

جهان دیکتاتور را تحمل کرد؟

۱۳۸۹/۱۲/۲۶

مصر؛ جستاري در پژوهش هاي ديني معاصر

۱۳۸۹/۱۲/۲۵

حمله به لیبی، توپ آمریکا در زمین اروپا

۱۳۸۹/۱۲/۲۵

اخوان المسلمين در پي تغيير بنيادين است

۱۳۸۹/۱۲/۲۴

پيشنهاد متكی برای قطع رابطه با طرابلس

۱۳۸۹/۱۲/۲۳

قذافی می خواهد مدل تازه ای از مقاومت دربرابر مردم ارائه کند

۱۳۸۹/۱۲/۲۲

آمریکا درصدد ایجاد پایگاه نظامی در شمال آفریقاست

۱۳۸۹/۱۲/۱۶

ریشه های تحولات مصر در گفتگوی سید افقهی با قدسنا

۱۳۸۹/۱۲/۱۴

ديكتاتوري جانشين ديكتاتوري

۱۳۸۹/۱۲/۱۲

در لیبی ممکن است مردم زودتر از مصر به قدرت برسند

۱۳۸۹/۱۲/۱۱

قبایل لیبی پاشنه آشیل رژیم قذافی/ اعراب از ترس سکوت کرده اند

۱۳۸۹/۱۲/۱۱

پیروزی انقلاب لیبی تا چند روز دیگر/ شهادت مختار پایان لیبی نبود

۱۳۸۹/۱۲/۹

صداقت، شجاعت و ساده‎ زيستي امام خامنه‌اي مثال‌زدني است

۱۳۸۹/۱۲/۹

قذافی لائیک بود؛ پیروزی از آن اسلامگراهاست

۱۳۸۹/۱۲/۳

درخواست‌هاي هشتگانه انقلابيون مصري از ارتش

۱۳۸۹/۱۱/۳۰

نبايد از شيطنت‌ها در روابط ايران و مصر ترسيد

۱۳۸۹/۱۱/۲۸

تلاش اخوان المسلمین برای سهم خواهی در دولت جدید

۱۳۸۹/۱۱/۲۴

انقلاب مصر پايان دخالت بيگانگان نيست

۱۳۸۹/۱۱/۲۳

سقوط مصر؛ هم‌پیمانان اسرائیل را غرق می‌کند

۱۳۸۹/۱۱/۲۲

نقش و جایگاه اخوان المسلمین در قیام مصر

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

از طریق همین سلیمان بود که دشمن صهیونیست قدرت گرفت

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

پیامدهای فرامنطقه‌ای تحولات مصر

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

اقدامات کنونی مبارک مانند اقدامات شاه در زمان انقلاب است

۱۳۸۹/۱۱/۲۰

قیام مصر با انقلاب های مخملی تفاوت ماهوی دارد.

۱۳۸۹/۱۱/۱۹

روابط ایران و آفریقا در گذر زمان... فرصت‌ها و چالش‌ها

۱۳۸۹/۱۱/۱۹

اخوان المسلمين به طور تاکتيکى در دولت موقت حضور پيدا مى‌کند

۱۳۸۹/۱۱/۱۸

آفران: مصاحبه نخست وزیر زیمبابوه؛ حرکت مردمی مصر

۱۳۸۹/۱۱/۱۷

همکار افتخاری آفران: نگاهي اجمالي به شانزدهمین اجلاس اتحادیه آفریقا

۱۳۸۹/۱۱/۱۶

مردم مصر آیت الله خمینی ندارند

۱۳۸۹/۱۱/۱۶

مصاحبه عبدالله الاشعل با هفته‌نامه المشاهد السیاسی

۱۳۸۹/۱۱/۱۵

سونامی تونس، به مصر منتهی نمی شود

۱۳۸۹/۱۱/۱۴

همه معترضان مصر دنبال رابطه با ایرانند

۱۳۸۹/۱۱/۱۲

قیام مصر در برابر استعمار خارجی و استبداد داخلی

۱۳۸۹/۱۱/۱۲

راشد الغنوشي در قالب حزب مي‌تواند در انتخابات شركت كند

۱۳۸۹/۱۱/۱۱

گونه شناسی حوادث تونس و مصر در گفتگو با حسن عباسی

۱۳۸۹/۱۱/۱۰

آمریکا نگران تبدیل شدن مصر به یک قدرت منطقه ای است

۱۳۸۹/۱۱/۱۰

طرح آمریکا برای تجزیه جهان عرب به 32 کشور

۱۳۸۹/۱۱/۹

قیام راشد الغنوشی در تونس مبارزه در راه نهضت اسلامی است

۱۳۸۹/۱۱/۴

تحولات تونس، انقلاب نبود كودتا بود

۱۳۸۹/۱۰/۳۰

آفریقا در حال تمرین دموکراسی است

۱۳۸۹/۱۰/۲۹

اشتهای جدایی طلبی در افریقا زیاد می شود

۱۳۸۹/۱۰/۱۹

تجزیه سودان، زنگ خطری برای منطقه و جهان اسلام

۱۳۸۹/۱۰/۱۸

(امین) مصاحبه شبکه رسانه ای امین با آقاي دكتر بخشي درباره همه پرسي جنوب سودان- بخش پایانی

۱۳۸۹/۱۰/۱۴

(امین) مصاحبه شبکه رسانه ای امین با آقاي دكتر بخشي درباره همه پرسي جنوب سودان- بخش اول

۱۳۸۹/۱۰/۱۱

آفران: نشست بررسي تحولات جنوب سودان

۱۳۸۹/۱۰/۷

برنده و بازنده انتخابات مصر

۱۳۸۹/۹/۱۸

(امين) مصاحبه شبكه رسانه اي امين با نخستين سفير جمهوري اسلامي ايران در زامبيا

۱۳۸۹/۹/۱۴

آفران: همايش هم انديشي ايران و آفريقا؛ چرا؟

۱۳۸۹/۶/۳۰

آفران: همايش هم انديشي ايران و آفريقا

۱۳۸۹/۶/۲۲

آفران:حضور ايرانيان در آفريقا(بخش 1)

۱۳۸۸/۲/۱۵

آفران:حضور ايرانيان در آفريقا(بخش 2)

۱۳۸۸/۲/۱۵

همایش «مسجدالاقصی، محور وحدت مسلمانان» در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش سازمان کنفرانس اسلامی عامل وحدت

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش « عرفان و انقلاب اسلامی» در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۳

سمینار«اولویتهای تبلیغ دینی در آفریقا»

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش معرفي انديشه هاي امام خمینی(ره) در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

کنفرانس بین المللی عاشورا در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش جایگاه زن مسلمان در جوامع اسلامي در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۳

نشست مطبوعاتی نمایشگاه آثار عکاسی "عمر بادشا"

۱۳۸۸/۱/۱۱

نشست مشترک تجار ایران و کنیا

۱۳۸۸/۱/۱۱

نشست منا در معاونت بهداشت جمعيت هلال احمر

۱۳۸۸/۱/۱۱

برگزاري همایش "اسلام درقرن 21" در سودان

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش"تبلیغات دینی و دعوت اسلامی در غرب افریقا"

۱۳۸۸/۱/۱۱

همايش انقلاب اسلامی ایران در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش فرصتهای تجاری ایران و سنگال در شيراز

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش "صلح و امنیت جهانی در سایه دین" در زیمبابوه

۱۳۸۸/۱/۱۱

افزايش رشد قاره آفريقا

۱۳۸۸/۱/۱۱

همايش يكصدمين سالگرد امام خميني در آفريقاي جنوبي

۱۳۸۸/۱/۱۱

سخنان داوودي در همايش ايران و آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

سخنان رئيس‌جمهور در همايش ايران و آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

تاكيد ايران بر گسترش روابط با آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

بیانیه همایش فرصت‌های تجاری ایران و آفریقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰