مصاحبه - همایش > اخوانی ها، دموکراسی مد نظر خود را روی کار می آورند

اخوانی ها، دموکراسی مد نظر خود را روی کار می آورند

تاریخ انتشار: ۱۳۹۰/۲/۲۴

دو ماه و اندی از پیروزی انقلابیون و سقوط حسنی مبارک در مصر می گذرد. با آغاز روند محاکمۀ وی، خانواده و اعضای دولتش و همچنین با بازگشت ثبات به کشور، جریانات و احزاب سیاسی مصر در حالی خود را برای حضور در صحنۀ سیاسی کشور آماده می کنند که با درجه ای از رشد و بلوغ سیاسی تفاوت زیادی در دیدگاه و خط مشی خود ایجاد کرده اند. ارتش که بعد از سقوط مبارک در ابتدای امر قدرت برتر و بلامنازع کشور بود به نظر می رسد ارزش و موهبت دموکراسی را دریافته و امروز محتاطانه تر و با مشارکت سایر جریان ها دست به تصمیم سازی می زند.
اخوان المسلمین نیز به رغم محرومیت و سرکوبی 30 ساله از سوی حاکمیت گذشته، امروز با درک شرایط موجود در حالی خود را برای حضور در صحنۀ سیاسی مهیا می کند که گویی سالیان متمادی است که این حزب اسلامی آزمون دموکراسی را پس داده است. اخوانی ها با تشکیل حزبی جدید تحت عنوان "آزادی و توسعه" و اعلام عدم شرکت در انتخابات ریاست جمهوری آتی اعلام کرده اند که ترجیح می دهند تنها بخشی از کرسی های پارلمان را در اختیار داشته باشد تا همه گروه ها بتوانند در آینده سیاسی این کشور سهیم باشند.
مصر امروز امید دارد با همبستگی و وحدت ملی و آگاهی فزایندۀ هر یک از گروه ها و جریانات سیاسی، آینده ای را برای فردای خود ترسیم کند تا الگویی برای سایر کشورهایی باشد که در حال گذار به دموکراسی هستند. کافه خبر که روز دوشنبه پذیرای "علی اصغر محمدی"، مدیرکل اسبق ادارۀ خاورمیانه وزارت خارجه بود، آخرین تحولات مصر را مورد بررسی قرار داد. محمدی بخش قابل توجهی از سوابق دیپلماتیک خود را در مصر گذرانده و با بسیاری از رهبران اخوان المسلمین بعد از سقوط مبارک گفتگو کرده است.

آنچه در خصوص انقلاب های خاورمیانه به کرات شنیده می شود، بی رهبر بودن این جریانات است، آیا باید این ویژگی را امتیاز این انقلاب ها بدانیم؟
آنچه در مصر اتفاق افتاد یک خیزش عمومی بود که توسط جریان هایی مدیریت می شد بی آنکه سمبل مشخصی به صحنه بیاید. نبود یک سمبل به مفهوم  نبود مدیریت آن نیست. چراکه بدون مدیریتی هوشمندانه و عدم ارزیابی و سنجش خطرات و جوانب امر پیروزی، اینگونه خیزش ها با این عظمت آن هم در برابر رژیمی مکار که از سیستم امنیتی پرقدرت و حیله گری نیز برخوردار است، شدنی نبود. به لحاظ منطقی نیز این فرضیه منطقی و صحیح نیست. نمی توان پذیرفت مردم بدون مدیریت بیایند در برابر این رژیم قدعلم کنند. بر خلاف تصورات، جریاناتی با اقدامات خود از جمله مذاکره با مبارک، عمر سلیمان، ارتش و طرح مطالبات در حال هدایت جریان بودند. بنابر این یک جریان و یا مجموعه ای از جریان ها در حال مدیریت آن بودند.

هیچ کس گمان نمی کرد که یک نظام بسیار اطلاعاتی و امنیتی مانند مصر این گونه فرو بپاشد. به نظر شما چگونه این اتفاق افتاد؟
"
طارق البشری" رئیس کمیته اصلاحات قانون اساسی مصر و رئیس کمیته بازنویسی قانون الازهر و از حقوق دانان و از شخصیت های مسلمان برجسته مصری تعبیر بسیار زیبایی در این مورد دارد. او انقلاب مصر را به قیام حضرت موسی تشبیه کرده است. او می گوید: فرعون همه رجالی را که می توانستند خطری برای او و حکومتش به وجود آورند شناسایی کرده بود و برای همه آن ها برنامه ای داشت اما زمانی که موسی وارد صحنه شد، برای فرعون ناشناس بود و نسخه ای برایش نداشت چراکه گمان نمی کرد کسی قرار است او را از اریکه قدرت به زیر بکشد موسی باشد.
آنچه در انقلاب مصر اتفاق افتاد درست همین گونه بود. مبارک همه کسانی را که فکر می کرد روزگاری می توانند برای او زحمتی فراهم کنند و او را به زیر بکشند مهار کرده بود. عده ای در تبعید عده ای در زندان و عده ای دائما تحت نظر و مراقبت اما ناگهان کسانی پای به میدان گذاشتند که مبارک حتی فکر آن را نمی کرد. این ها گروهی از جوانانی بودند که برای سیستم ناشناخته بودند و مبارک نسخه ای برای مقابله با آن ها نداشت. از این رو اتفاقی که برای فرعون افتاد برای فرعون معاصر تکرار شد. واقعیت انقلاب مصر همین بود؛ اگر همین را فرضیه را مبنا قرار دهیم به این نتیجه خواهیم رسید که این انقلاب مدیریت داشت ولی سمبل نداشت. یعنی کسانی که مدیریت می کردند در ظاهر وارد میدان نشده بودند اما کنترل اوضاع را به دست داشتند و آن را هدایت می کردند و حتی می توانم بگویم در موقعیت هایی که جوانان می بریدند و در چند مقطع عرصه را خالی کردند به صورت موقتی همان هدایت کنندگان در صحنه حضور داشتند.

این مدیریت پنهان بدون سمبل بر عهده چه کسانی بود و دقیقا چه فعالیت هایی انجام می دادند؟
شما نگاه کنید از ابتدای اغاز جریان تجمع در میدان تحریر، تمام نیازمندی های این مردم تامین بود. از خودتان بپرسید چرا مردم شبانه روز در این میدان حضور داشتند و حتی برای قضای حاجت نیازمند به بازگشت به خانه نبودند. آب، غذا، چادر و وسایل لازم برای یک اقامت حتی طولانی مدت همه چیز فراهم بود. این گروه، مسئولیت مدیریت تحرکات را بر عهده داشتند و از آن مهم تر بعد از سقوط مبارک کمیته هایی را به سرعت سازماندهی کردند تا با اراذل و اوباش و میلیشیای حزب مبارک که قصد داشتند با اتش زدن بانک ها و امکانات دولتی این تصور را به وجود بیاورند که انقلابیون مشتی اراذل و اوباش هستند مبارزه کنند. آن ها توانستند با همین تشکیلات خود، از وارد آمدن خسارت به اموال عمومی و جان و مال مردم جلوگیری کنند و خود این از بزرگترین عوامل منحرف نشدن قیام بود.

شما گفتید در برخی مواقع همین هدایتگران به صحنه نیز می آمدند؟
بله. جوانان در عمده مواقع صحنه را پر کرده بودند اما در مقاطعی وقتی درگیری ها شدت می گرفت مخصوصا در یک مقطع زمانی خاص یعنی بعد از شروع جنگ شترها بسیاری از مردم و جوانانی که بدون برنامه به میدان آمده بودند با مشاهده سختی اوضاع فرار را بر قرار ترجیح دادند اما کسانی ماندند و ایستادگی کردند که مردم عادی و جوانان نبودند. به واقع همین نیروی مدیریتی در صحنه باقی ماند و مقاومت کرد. اما در هر حال در آن مقطع مصلحت نبوده که سمبلی از خود نشان دهند.

منظور شما از این گروه هدایت گر و مدیریت پنهان قیام مصر اخوان المسلمین است؟
بله دقیقا. نقش اساسی در اماده سازی قیام، حمایت از آن تلاش برای تداوم آن، کوشش برای منحرف نشدن آن، ایستادگی در برابر سختی های آن از جمله پایداری در روزهای سخت جنگ شترها و همچنین ایجاد کمیته های مردمی برای ساماندهی امر قیام و حتی جلوداری در مذاکرات و خط دادن برای تغییرات همه بر عهدۀ اخوان المسلمین بود. در واقع نیروی مدیتریتی جریان های مصر، اخوان المسلمین بود و نقش ستون فقرات و محوری از آن این تشکیلات بود. 60 تا 70 درصد تظاهرکنندگان در میدان التحریر مصر اخوانی ها بودند.

اگر اخوان مدیریت جریان را بر عهده داشت، چرا از همان ابتدا به حرکت های مردمی نپیوست؟ ما در اخبار دیدیم که آن ها بیانیه ای نیم بند در حمایت از قیام دادند که حتی شاید از آن بوی حمایت هم نمی آمد.
بیانیه اخوان بسیار هوشمندانه و با پختگی تهیه شده بود. شما از هیچ کجای آن نمی توانید به این نتیجه گیری برسید که آن ها قیام را نفی کرده اند یا از آن حمایت نکرده اند، از سوی دیگر طوری تنظیم شده که حتی می توان از آن حمایت از قیام را هم ادراک کرد. در واقع اتفاقی که افتاد این بود که اخوان علاقمند به قیام و براندازی مبارک بود اما به رغم  آمادگی، پیش بینی نمی کرد که شرایط برای وقوع انقلابی بزرگ فراهم باشد، لذا جانب احتیاط را گرفت و روز 25 ژانویه، بیانیه ای هوشمندانه و دو پهلو صادر کرد که سه محور داشت که به این شرح است:
1- اخوان المسلمین در این قیام و تظاهرات ها به صورت رسمی شرکت نخواهد کرد.
2- اخوان المسلمین اما به صورت سمبلیک در این تظاهرات ها شرکت خواهد داشت
3-و آخر اینکه اخوان المسلمین مانع جوانان برای شرکت در تظاهرات نخواهد شد.
اخوانی ها با این بیانیه راه را برای هر گونه برخورد خشن دولت با خود در صورت شکست احتمالی قیام بستند چراکه هر اتفاقی که در مصر رخ می داد حکومت اول به سراغ اخوانی ها می آمد. تشکیلات مقتدر اخوان در مصر هم باید به فکر بقا و حفظ خود باشد و همه فرصت هایش را از دست ندهد. بر همین اساس رسما در جریانات حاضر نشد و بیشتر سمبلیک عمل می کرد حتی مذاکره ای که بعد از آن با دولت صورت دادند نشان داد که اخوان بسیار هوشمندانه عمل کرده است.

برخی بر این اعتقادند که آمریکا این جریانات را مدیریت کرد.
در اینکه بعد از شروع بحران در تونس و مصر، آمریکا نهایت تلاش خود را کرد که جریانات را خوب مدیریت کند و با کمترین هزینه از صحنه خارج شود شکی نیست. در اینکه تفاهم و توافقاتی را با انقلابیون با کمترین ضرر شکل دهد نیز شکی نیست. اما سوال اساسی این است که آیا کسی با مهم ترین ابزار قدرتش در منطقه بازی می کند؟
فرض می کنیم آمریکایی ها می خواهند در منطقه تحول دموکراتیک ایجاد کنند آیا منطقی است که این تحول که ممکن است تبعات غیر قابل پیش بینی داشته باشد را از قوی ترین پایگاهشان که ارتباط مستقیمی با اسرائیل دارد شروع کنند؟ مصر اصلی ترین ستون قدرت آمریکا در منطقه خاورمیانه بوده است که خدماتی را به آمریکایی ها ارائه کرده که هیچ کشوری نمی توانسته ارائه کند.
از آن گذشته فروپاشی رژیم مصر خسارات و پیامدهای زیادی برای تل آویو خواهد داشت که قابل احصاء نیست. جایگاه مصر با عربستان سعودی و یا سایر کشورها اصلا قابل قیاس نیست. بنابر این امکان ندارد که آمریکا چنین ریسکی کند و خود، عامل تغییر باشد. برای درک بهتر این مسئله به تاریخ خاورمیانه رجوع کنیم. همانطور که می دانید در دوره ناصر در منطقه خاورمیانه دوره ای داشتیم به نام جنگ کلاسیک که با شکست اعراب سپری شد. تلاش های عبدالناصر، سادات و اسد برای ایجاد موازنه استراتژیک شکست خورد چون اسرائیل به سیستم نظامی غرب متصل بود و عملا توانایی های جنگ افزاری بالایی داشت. از این مرحله به بعد شکل گیری دو جبهه در فضای منطقه قابل رؤیت بود.
جبهه اول که زائیده فکر، اندیشه و رفتار سیاسی امام خمینی رحمه اله علیه است و مبتنی بر مقاومت در برابر اسرائیل است و جبهۀ دوم، جبهۀ صلح با اسرائیل یا جبهۀ سازش است و داعیه دار و نمایندۀ مورد تایید آمریکا در آن مصر بود.
از کمپ دیوید تا امروز مصر، چتر بلند حمایتی خود را بر همه روند های سازش و صلح پابرجا نگه داشته و همه جا با سازشگران همگام بوده است، بنابر این آیا برای آمریکا ضربه زدن به این ستون در حالی که ستون مقاومت در حال قدرت یابی است منطقی به نظر می رسد؟ سوال بعدی این است که اگر آمریکایی ها این صحنه را مدیریت کرده اند هم اکنون باید این قدرت را داشته باشند که مصر را مجاب کنند به اسرائیل گاز بدهد و یا حداقل باید این قدرت را داشته باشند که جلوی باز شدن مرز مصر با غزه را بگیرند. گذرگاه رفح در حال حاضر باز است و قطعا بازتر هم خواهد شد. اگر امریکایی ها قدرت داشتند می توانستند جلوی آشتی دو جریان فتح و حماس را بگیرند. اگر آمریکایی ها قدرت دارند چرا نتوانستند مبارک را از این ذلت نجات دهند و جلوی محاکمه او را بگیرند. اگر قدرت دارند چرا نمی توانند کسانی را که مایل به آن ها هستند سر قدرت بیاورند.

اما کسانی که به مدیریت جریانات توسط آمریکا اعتقاد دارند، همه این مسائل و اتفاقات را در چهارچوب شعار قدرت هوشمند اوباما (Smart Power) ارزیابی می کنند.
ایراد این فرضیه در اینجا است که رابطه دقیق بین آمریکا و اسرائیل در آن قابل تحلیل نیست. همانطور که می دانیم اصولا ارتباط  بین اسراییل و آمریکا ارگانیک است و نمی توان موجودیت مجزایی برای آن ها در نظر گرفت. اسراییل جزئی از آمریکا است. به عبارتی نه اوباما می تواند خارج از سیستم به اسرائیل فشار بیاورد و نه می تواند طرحی ضد اسرائیلی را به اجرا در آورد. ماهیت واقعی رابطه رهبران اسرائیل با رهبران آمریکا را می توان در کتاب "خاطرات دنیس راس" درباره مذاکرات صلح کمپ دیوید 2 به خوبی مشاهده کرد. در آنجا متوجه می شویم که آمریکا در روند صلح ابزار دست اسراییل است تا میانجی صلح. لذا درک مناسبات اسرائیل و آمریکا از ابتدای تأسیس رژیم صهیونیستی نکته اساسی است. مسئله ای به نام سیاست منطقه ای آمریکا تنها در چهارچوب امنیت اسراییل قابل تبیین و ارزیابی است. لذا همین یک دلیل کافی است که این تئوری را رد کنیم و تصریح کنیم که روند تحولات در مصر کاملا اصالت داشت و شرایط از دست آمریکا خارج شد.

شما مخالفت خود را با تئوری دخالت داشتن غرب در این انقلاب ها اعلام کرده اید اما در مقاطعی ما شاهد بودیم که غرب به جدیت تمام تلاش کرد که قیام را منحرف کند.
غربی ها همین حالا هم تلاش می کنند هزینه های قیام مصر را کمتر کنند. آن ها اگر می توانستند مانع از سقوط مبارک می شدند اما نتوانستند. آن ها تلاش کردند این قیام را کور و بدون برنامه و هدف و ناشی از درد نان معرفی کنند و حتی تلاش کردند با معرفی شخصی به نام وائل غنیم، وی را مدیر این جریان معرفی کند. مصاحبه هایی با او ترتیب دادند او را بزرگ کردند و خواستند نشان دهند که قیام یک ملت در دست یک جوان احساساتی است. اما در واقع او اولین فردی نبود که در فیس بوک تقاضای گردهمایی داد. شخصی به نام "رحمان"، اولین بار مبدع این حرکت بود. غنیم تا روز هشتم فوریه در مصر حضور نداشت و حتی سندی نیز دال بر دستگیری او وجود ندارد. حتی در صبح روز 11 فوریه که من شخصا از تلویزیون مصر در شهر طرابلس شاهد آن بودم، وائل غنیم در مصاحبه ای با تلویزیون مصر اعلام کرد: "همه خواسته های ما محقق شده و مبارک باید بماند" اما اخوانی ها بلافاصله موضع گیری کرده و خواست خود را به جمعیت حاضر در تحریر انتقال دادند و دوباره خط عوض شد. بنابر این این چهره را خود دولت مصر ساخته بودند و غرب نیز آن را بزرگ نمایی کرد.

اخوان همچنان می خواهد که نقش پدرخواندگی این جریانات را داشته باشد و قصد تشکیل دولت و شرکت در انتخابات ریاست جمهوری را هم ندارد. آیا اخوان نمی تواند و یا اصولا با ترس از چالش های احتمالی در آینده ترجیح می دهد همچنان در حاشیه قرار گیرد؟
اخوان المسلمین رسماً اعلام کرده است که برای انتخابات ریاست جمهوری آینده کاندیدایی از تشکیلاتش معرفی نخواهد کرد و تنها برای کسب 35 درصد از کرسی های پارلمان تلاش خواهد کرد. آن ها گفته اند ظرفیت به دست آوردن حتی بالاتر از 45 درصد از کرسی های پارلمان را دارد اما به همان 35 درصد اکتفا می کند. دلیلش این است که روند دموکراتیزاسیون در خاورمیانه با مانع بزرگی به نام آمریکا روبرو بوده، هست و خواهد بود. آنچه وجود دارد تنها ادعای دموکراسی است. اخوان این مسئله را به خوبی دریافته است. حال این سوال مطرح است که چرا آمریکا مانع است؟ چون معمولا دموکراسی برای آمریکا وقتی خوب است که آنچه که دوست دارد از صندوق ها بیرون بیاید. همانطور که در انتخابات فلسطین قرار بود جریان فتح پیروز باشد اما در نهایت حماس پیروز شد و آمریکا آن را نپذیرفت. بنابر این اخوان با آگاهی از این تجربه ترجیح داد که چنین ریسکی نکند. آن ها می دانند که اگر در این دموکراسی و انتخاب مردم سرآمد شوند، حتما این سر قطع خواهد شد چرا که آمریکا آن را نمی پذیرد و آنگاه ضرر آن شاید بدتر از دوران مبارک باشد. از این رو  عصام العریان سخنگوی سابق رسمی اخوان و نایب رئیس کنونی حزب جدید آزادی و توسعه در خصوص عدم حضور اخوان در انتخابات ریاست جمهوری به رغم رأی بالای این حزب در جامعه مصر می گوید: اخوان می خواهد تجربه دموکراسی در مصر را با موفقیت همراه کند.

آیا همین اظهارات العریان را نمی توان دلیلی بر نبود مطالبات اسلام گرایانه تلقی کرد؟
خیر. اخوانی ها معتقدند اگر از همه صندوق ها اعضای اخوان بیرون بیایند و پیروزی صرفا از آن آن ها باشد، قطعا دست هایی مانع از پیروزی و موفقیت آن ها خواهد شد. به عبارتی اخوان می گوید: دموکراسی باید در مصر برقرار شود ولو اگر ما حضور نداشته باشیم و تنها درصدی از آن را در اختیار داشته باشیم. تا آمریکا همه معادلات را به هم نریزد. این اصلا به معنی این نیست که مطالبات اسلام گرایانه نیست. عمده خواست مردم مصر اجرای قوانین اسلامی است.

آیا اخوان به دنبال حکومت اسلامی هست یا نه؟
محمدمهدی عاکف مرشد سابق اخوان در مصاحبه ای به تازگی اعلام کرد: ما در مصر حکومت مدنی می خواهیم با مرجعیت اسلام. این یعنی هرحکومتی که از دل این قیام خارج شود باید به مرجعیت اسلام تکیه داشته باشد. حکومت اسلامی غیر از این است؟ اخوان ممکن است رئیس جمهور نداشته باشد اما رئیس جمهور را موظف می کند که در چارچوب مسائل اسلامی حرکت کند.

آیا این به معنای جدایی دین از سیاست نیست؟
اصلا و ابدا. حکومت مدنی یعنی هر نفر یک رای و هر نفر یک انتخاب. اصل حکومت اسلامی در زمان غیبت، با اجرای احکام اسلامی سنجیده می شود. اخوان هم می گوید مرجعیت او اسلام است و کلیه قوانین باید بر مبنای اسلام باشد و حکومت نیز مدنی است.

این به چه معناست؟
همانطور که می دانید برای اجرای احکام اسلامی باید افقه الفقها و یا مرجع الناسی که توانایی ادارۀ حکومت را دارد در رأس تصمیم گیری ها باشد. حال اگر چنین فردی وجود نداشته باشد باید فردی این مسئولیت را بر عهده گیرد که فقیه تر از سایرین باشد و اگر فقیه نیز در جامعه ای یافت نشد باید به سراغ فردی رفت که آشناتر به احکام اسلامی باشد. آیا این به معنای سکولاریسم است؟ قطعا اینطور نیست.
اخوان المسلمین در مقطعی موضوع خلافت را مطرح کرد. در عین آنکه به مرور زمان به لحاظ عقیدتی دچار تحول شده، شرایط نیز به آن اجازه ادامه چنین روشی را نداد. اخوان اصل مورد نظر را تغییر نداده و معتقد است مرجعیت باید اسلام باشد. قطعا این موضع به معنای سکولاریسم نیست

پیش از این یعنی در زمان مبارک احکام اسلامی رعایت نمی شد؟
اولاً شرایط اجتماعی مصر که بعضا گفته می شود الگویی همچون ترکیه را دنبال خواهد کرد، چندان عملی نیست. مصر در مقایسه با ترکیه بسیار اسلامی تر است و فرهنگ سیاسی مردم بسیار رادیکال تر و ضد اسراییلی تر است. مصر ساختارهایی همچون الازهر دارد که آن را بسیار به ایران شبیه می کند. حتی بعد از اصلاح ساختارها باید شاهد اسلامی تر شدن مصر باشیم. احکام و قدرت اسلامی در زمان مبارک وجود داشت اما او آن ها را استحاله کرده بود و یک مفتی را بر سر اجرای احکام قرار داده بود که بتواند اوضاع را کنترل کند. طبق مادۀ دوم قانون اساسی مصر "مبنای همه تشریع(قانونگذاری) در مصر، اسلام است".

با پذیرش فرضیه بیداری اسلامی در مصر، برخی از ناظران مخالف این نامگذاری بوده و بر این اعتقادند که صرف حضور در نماز جمعه و یا حضور در اماکن دیگر مذهبی نشان دهنده ماهیت اسلامی این قیام نیست چرا که به هر حال این قیام در یک کشور مسلمان صورت گرفته و این مسلمانان هستند که قیام کرده اند و بالتبع یک مسلمان مسجد می رود و نماز جمعه می خواند. این تحلیل تا چه میزان مرجعیت دارد؟
برای درک بهتر این مسئله باید آن را لایه بندی کرد.
لایۀ اول اینکه اصولاً ما جنبش عمومی مسلمانان را با حفظ  مظاهر اسلامی و تقید به انجام شعائر اسلامی جنبش اسلامی می نامیم.
لایۀ دوم یعنی همان بیداری که در همۀ تحلیل ها مشترک است به معنای خیزشی عمومی است برای ایستادگی در مقابل چیزی که آن را حق نمی دانند. مشخصۀ جنبش بیداری اسلامی که از زمان سید جمال الدین اسدآبادی شروع شده و تا امروز ادامه داشته چند ویژگی دارد که اولین آن استعمار ستیزی است. دومین ویژگی استبداد ستیزی به معنای ظلم ستیزی و عدالت خواهی است و ویژگی سوم تدوین یک مانیفست ملی بر اساس مبانی اسلامی است که همیشه در جنبش بیداری اسلامی وجود داشته است. همچون نهضت مشروطه ایران. جنبش بیداری اسلامی همواره حرکتش در این جهت بوده است که سندی ملی بر اساس مبانی اسلامی تدون کند و آن را مبنای عمل قرار دهد. آنچه که در مصر اتفاق افتاد حرکتی استعمارستیز بود و نماد آن شعارهای مردمی بود که خواهان خروج "دیکتاتور خائن و متحد آمریکا" بودند.یکی از اصلی ترین شعارها این بود که مردم خواهان اعادۀ عزت مصری بودند.
بنابر این این جنبش هم استعمارستیز است و هم به دنبال ایجاد سندی ملی بر اساس موازین اسلامی است که در بدنۀ کمیته اصلاح قانون اساسی نیز مسلمانان اکثریت حاضر در آن هستند و از همه مهم تر آنکه همگان بر اسلامی بودن قوانین و ساختارهای کشور تأکید دارند.
لایه سوم بیداری اسلامی نیز این واقعیت است که ستون فقرات این جنبش را جریان های اسلامی تشکیل می دهند. بدون در نظر گرفتن روزهای اول که صحنه تحولات خیلی واضح نبود، اکنون هیچ ابهامی باقی نمانده است که جریان اسلامی پشت صحنه این اتفاقات و ستون فقرات آن بودند. به طوری که حسنی مبارک رسما اعلام کرد که این فتنه اخوان المسلمین است و آنها اخوان المسلمین نیستند بلکه اخوان الشیاطین اند.

اصولاً چه مفاهیمی را می توان برای اسلامی بودن جنبش ها برشمرد؟
-
جنبش ها در جهت ظلم ستیزی، استعمار ستیزی و دست یابی به سندی ملی در راستای اجرای احکام اسلامی حرکت می کنند.
- بدیهی است که شرایط بومی هریک از این کشورها است که الگوی سیاسی مناسب آن را تنظیم می کند.
- به طور طبیعی با توجه به روند تکاملی این جنبش ها نباید انتظار داشت که در همه کشورهایی که در آن ها جنبش اسلامی به پیروزی رسیده است، نسخه واحد و منطبق بر تصورات خاص به اجرا درآید.

آیا بیداری انسانی نیز می تواند عنوان مناسبی برای این جریانات باشد؟
دادن عنوان بیداری انسانی به انقلاب مصر به معنای نادیده گرفتن حرکت اسلامی مردم مصر است. حتی بیداری عربی خواندن این جریانات نیز به معنای نادیده گرفتن مفاهیم و شعائر اسلامی نیست، چراکه در بسیاری از مواقع عربی به معنای اسلامی نیز به کار برده می شود اما مفهوم انسانی به معنای نادیده گرفتن واقعیات اسلامی این انقلاب است.

با این اوصاف کنش گری اسلامی و ضد امپریالیستی اخوان در حال حاضر چگونه است؟
اخوان در تمام مدت تظاهرات، شعارهای ضد امپریالیستی و ضد استعماری سر می داد. ثانیا در مقطعی اخوان سیاست تقیه را در پیش گرفته بود. اما هم اکنون اخوان در مقابل سفارت اسراییل در قاهره تظاهرات برپا می کند. پرچم اسراییل را به آتش می کشد، برخی از بندهای معاهده کمپ دیوید را زیر سوال برده است. انقلاب روندی پروسه ای دارد و خلق الساعة نیست و اخوان نیز با درک شرایط و موقعیت مواضعش را پیش می برد.

برخی می گویند اصلا در این تظاهرات ها شعارهای مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل شنیده نشد؟
اولا که این قیاس خیلی قیاس ساده انگارانه ای است. اعراب ادبیات خاص خود را دارند. اگر مجموعه ای از شعارهایی که در میدان تحریر داده شد را جمع آوری کنید می بیند که این شعارها به قدری زیباتر و رساتر از مرگ بر آمریکا و مرگ بر اسرائیل کار آمدی داشته اند که دیگر این حرف معنی پیدا نمی کند. اصلا در ادبیات عرب مرگ بر گفته نمی شود. اینکه ما می گوییم الموت لآمریکا یا الموت لاسرائیل یک ادبیاتی ایرانی است. آن ها اگر بخواهند مرگ بر بگویند همین را با یک ادبیات زیباتری می گویند که تاثیر مفهومی و احساسی آن بسیار بیشتر است. آن ها حتی از این بدتر می گویند. مثلا می گویند الشعب، یرید، اسقاط النظام این کلمه اسقاط همان سقط شدن است که از مرگ که خیلی بدتر است. ولی در عین حال یک ترانه و آهنگی در آن دیده می شود که وقتی به صورت گروهی گفته می شود لرزه بر تن نظام می اندازد. یا حتی در این تظاهرات ها آهنگ هایی فی البداهه درست شد که برخی از آن ها بر وزن آهنگ های قدیمی و معروف مصری بودند. مثلا در یک روز که قرار بود همه از میدان تحریر به سمت کاخ مبارک حرکت کنند مردم شروع کردند خواندن این شعار که على القصر رایحین شهداء بالملایین. این اصلا یک آهنگ سوزناکی شد که یعنی به سمت قصر می رویم دراین راه هزاران شهید می دهیم. از این رو هر ملتی ادبیات خاص خود را برای ابراز ضدیت با نظام سلطه و زور و استعمار و استکبار دارد که باید آن را در همان متن خودش بررسی کرد.

آینده مصر را چگونه پیش بینی می کنید؟
در سه محور می توان به این سوال پاسخ داد:
- مصر آینده در استراتژی و ساختار قدرت و اقتصاد دیگر مدل گذشته را نخواهد داشت. هر گروهی که قدرت را در دست گیرد بدون شک سیاست خارجی این کشور را تغییر خواهد داد.
- نبرد سنگینی بین جریان های ملی و قومی-عربی و روشنفکران از یک سو و مجموعۀ اسلام گراهای سلفی، صوفی الازهری، میانه روها و اسلام گراهای روشنفکر در خواهد گرفت.
- تا اطلاع ثانوی تفاهم بین جریان های اسلامی و ارتش مبنای تصمیم گیری های استراتژیک در مصر است.

منبع: خبر آنلاین

  فرستادن مقاله
مطالب دیگر در این بخش تاریخ انتشار

اربعین شهدای نیجریه در تهران

۱۳۹۴/۱۰/۳۰

بیست ونهمین کنفرانس بین المللی وحدت اسلامی

۱۳۹۴/۱۰/۱۲

گفتگو با شاهد عینی حادثه حسینیه بقیه الله نیجریه

۱۳۹۴/۹/۳۰

به خاطر سفرم به ایران، یکی از نزدیکانم را دستگیر کردند

۱۳۹۴/۸/۱۲

برگزاری راهپیمایی "غرامت" درلندن به مناسبت سالگرد لغو برده داری در انگلستان

۱۳۹۴/۵/۱۱

پیشنهاد الجزایر برای میزبانی جشنواره فیلم دمشق

۱۳۹۴/۳/۳۱

آمادگی کشورمان برای برگزاری هفته فرهنگی ایران در الجزایر

۱۳۹۴/۳/۲۴

دکتر امیربهرام عرب احمدی: مخالفت با آموزش نوین رویه اصلی بوکوحرام است

۱۳۹۴/۳/۲۰

برگزاری مراسم بیست و ششمین سالگرد ارتحال امام (ره) در تانزانیا

۱۳۹۴/۳/۱۸

مراسم روز آفریقا در تهران

۱۳۹۴/۳/۵

چهل و هشتمین نمایشگاه بین المللی الجزایر

۱۳۹۴/۲/۱۹

سفیر الجزایر: اعتمادی به تبلیغات منفی مطبوعات غربی علیه ایران ندارم

۱۳۹۴/۲/۱۹

ماشین‌های ایران خودرو به زودی وارد تونس می‌شوند

۱۳۹۴/۲/۱۶

برگزاری همایش مقابله با جریان‌های تکفیری در آفریقا

۱۳۹۴/۲/۱۶

مرگ بر آل سعود در نیجریه طنین‌انداز شد

۱۳۹۴/۲/۸

تشکيل ائتلاف مخالفان تجاوز عربستان به يمن در تونس

۱۳۹۴/۲/۲

برگزاری نشست مشترک الازهر، شیعیان و صوفیه مصر

۱۳۹۳/۱۲/۱۲

واکنش محمد البرادعي به تحولات مصر

۱۳۹۳/۱۱/۷

مصاحبه با مجتبی امانی و سید هادی سیدافقهی

۱۳۹۳/۱۰/۳۰

برگزاري جشن مولودالنبي (ص) در تانزانيا

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

آيين بزرگداشت هفته وحدت در نيجريه برگزار شد

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

مراسم ذکر و اهدای جوایز گروه‌های قرآنی سنگال برگزار شد

۱۳۹۳/۱۰/۲۰

حسنین هیکل: سیسی باید بر علیه خودش قیام کند

۱۳۹۳/۹/۲۵

از سرگیری روابط تهران و قاهره امری ضروری است

۱۳۹۳/۶/۱۶

عربستان دلیل اصلی تعطیلی رایزنی فرهنگی ایران در سودان

۱۳۹۳/۶/۱۵

فهمی هويدی: در كربلای زمان ما خون بر شمشير پيروز شد

۱۳۹۳/۴/۳۱

جعفر قنادباشی- آمریکا و اهداف آفریقایی

۱۳۹۳/۴/۳

پیروزی‌ها و موفقیت‌های ایران مرهون قیام امام خمینی(ره) است

۱۳۹۳/۳/۱۱

اندیشکده آمریکایی: انتخابات مصر و پیروزی السیسی

۱۳۹۳/۳/۶

جعفر قناد باشی: انتخابات ریاست جمهوری در مصر

۱۳۹۳/۲/۲۹

«صباحی» برای چالش‌های موجود راهکارهایی منطقی ارائه داده است

۱۳۹۳/۲/۲

مردم مصر چالش‌های بزرگ‌تر و سخت‌تر از مرحله کنونی پیش رو دارند

۱۳۹۳/۱/۱۰

نامزدی «السیسی» در انتخابات آینده مصر در میان چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی

۱۳۹۲/۱۰/۳۰

ریشه‌های درگیری سودان جنوبی

۱۳۹۲/۱۰/۷

حمایت کری از کودتای مصر ثابت کننده سیاست آمریکا برای ناکام گذاشتن بهار عربی بود

۱۳۹۲/۹/۶

لیبی دچار یک جنگ بدون خداحافظی شده است

۱۳۹۲/۸/۲۷

قدرت اسلامگراها در دانشگاه‌ها بیشتر است

۱۳۹۲/۸/۲۰

اخوان المسلمین خواهان رساندن پیام‌های خود به طرف‌های بین‌المللی است

۱۳۹۲/۸/۱۴

همه اهداف آمریکا از حضور در آفریقا

۱۳۹۲/۷/۲۹

حمله به سوریه بازتاب‌های وخیم و سنگینی بر امنیت رژیم صهیونیستی دارد

۱۳۹۲/۶/۹

كداميك زودتر تسليم مي‌شود؛ ارتش يا اخوان‌المسلمين؟

۱۳۹۲/۵/۲۷

دروغ مي‌گويند كه مرسي با تكفيري‌ها بود

۱۳۹۲/۵/۲۲

تنها راه گفت‌وگو، برگرداندن مرسي و برگزاري انتخابات است

۱۳۹۲/۵/۱۵

قاهره، سيگنال‌هايي براي رابطه با ايران داده است

۱۳۹۲/۵/۷

اخوان المسلمين عامل تضعيف خود بود

۱۳۹۲/۵/۲

تحولات "مصر" به کدام سمت می‌رود؟

۱۳۹۲/۴/۲۳

مرسی به جای مصر، به فکر اخوان بود

۱۳۹۲/۴/۱۶

روابط ایران و مصر در مرحله انتقالی است

۱۳۹۲/۲/۲۴

کمک‌های مالی قطر و خواب‌های پریشانی که برای مصر و تونس دیده است

۱۳۹۲/۲/۱۰

دستوری درباره توقف همکاری گردشگری با ایران صادر نشده

۱۳۹۲/۱/۲۴

تلاش برای راه‌اندازی انقلاب معکوس در مصر

۱۳۹۲/۱/۲۰

تجمع محدود برای مقابله با گسترش روابط ایران و مصر طراحی شده بود

۱۳۹۲/۱/۱۷

درخواست بازگشت نظامیان به قدرت ارزش پاسخ ندارد

۱۳۹۱/۱۲/۲۷

مصر در صورت تخلف اسرائیل از معاهده «کمپ دیوید» در آن بازنگری خواهد کرد

۱۳۹۱/۱۲/۲۳

ایده براندازی مرسی سادگی است

۱۳۹۱/۱۲/۱۳

سید افقهی: آمریکا در پی تجزیه لیبی است

۱۳۹۱/۱۱/۲۹

۲پیش فرض درباره همه‌پرسی قانون اساسی

۱۳۹۱/۹/۲۵

دلایل صدور بیانیه قانون اساسی توسط مرسی

۱۳۹۱/۹/۱۸

مصري ها اجازه استقرار رژيم استبدادي به مرسي نمي دهند

۱۳۹۱/۹/۸

جهان عرب درباره سوریه موضع واحدی ندارد

۱۳۹۱/۸/۲۲

مردم مصر از عدم تحقق اهداف انقلاب خشمگین هستند

۱۳۹۱/۸/۲۰

بی‌ثباتی در سودان تهدید علیه مصر است

۱۳۹۱/۸/۱۵

مصر از ایران علیه رژیم صهیونیستی حمایت کند

۱۳۹۱/۸/۸

روابط قاهره و تهران منافع دو کشور را تامین می‌کند

۱۳۹۱/۸/۳

حزب‌التجدید خواهان اصلاحات به دور از باورهای القاعده‌ای است

۱۳۹۱/۷/۲۵

تهدیدات تل‌آویو طبل توخالی است

۱۳۹۱/۷/۲۳

مصر به شراکت راهبردی با آمریکا پایان دهد

۱۳۹۱/۷/۱۶

اقتصاد مصر پس از انقلاب شاهد تغییر و تحولات اساسی خواهد بود

۱۳۹۱/۷/۸

افتتاح سفارت ايران در مصر را به دولت مرسي واگذار مي كنيم

۱۳۹۱/۵/۲

آینده نفوذ سلفی ها در مصر

۱۳۹۱/۴/۲۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران;حتما اسلامگرایان در عرصه سیاسی آینده ليبي حضور فعالی خواهند داشت

۱۳۹۱/۴/۲۵

ذهن و زبان مرسي به رئيس جمهور ايران نزديك است

۱۳۹۱/۴/۱۸

برهم خوردن موازنه قدرت در منطقه علت نگرانی‌ها از همگرایی ایران و مصر

۱۳۹۱/۴/۱۱

رئيس جمهور مصر:نگفتم به عربستان مي‌روم

۱۳۹۱/۴/۵

مصري‌ها به آرمان‌هاي خود مي‌رسند

۱۳۹۱/۳/۲۴

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران; اخوان‌المسلمين توان خود را در مقابله با میراث رژیم قبل ثابت كند

۱۳۹۱/۳/۲۰

مبارک به اتهام خیانت بزرگ به مصر باید دوباره محاکمه شود

۱۳۹۱/۳/۱۶

تعدد نامزدها مانع از پیروزی قاطع نامزد‌های اسلامگرا در دور اول انتخابات مصرشد

۱۳۹۱/۳/۱۰

مصر اسلامي پس از مصر فرعوني

۱۳۹۱/۳/۳

دست دردسرساز غرب در قاره سياه

۱۳۹۱/۲/۲۳

قطع صادرات گاز نتیجه طبیعی انقلاب مردم مصر

۱۳۹۱/۲/۱۸

پژوهشگر تونسي: غرب از انديشه متعالي ايرانيان هراس دارد

۱۳۹۱/۲/۱۲

اولین جشنواره فرهنگی هنری بیداری اسلامی

۱۳۹۱/۲/۳

تلاش برای بازتولید رژیم مبارک

۱۳۹۱/۱/۲۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران; ؛پس از سقوط نظام‌های دیکتاتوری، مردم دچار بحران رهبری شده‌اند

۱۳۹۱/۱/۶

مانعی برای رابطه استراتژیک با ایران نداریم

۱۳۹۰/۱۲/۲۲

مصاحبه خبرگزاری دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛واد در تندباد

۱۳۹۰/۱۲/۲۱

اخوان المسلمین کرسی قذافی را تصاحب می‌کند

۱۳۹۰/۱۲/۱۶

طرح معرفی رئیس جمهور توافقی توطئه و ایده‌ای اخوانی است

۱۳۹۰/۱۲/۱۵

آمریکا باید نظام حسنی مبارک را که مقابلش خم می‌شد فراموش کند

۱۳۹۰/۱۲/۹

ايمن نور: توافق بر سر يك رئيس جمهور انتخابي غيرقابل قبول است

۱۳۹۰/۱۲/۸

عضو مجلس ملت مصر :اصلاحات واقعي زماني تحقق مي‌يابد كه اثري از رژيم مبارك به چشم نخورد

۱۳۹۰/۱۲/۷

گفت‌وگوي فارس با مجري زن تلويزيون مصر كه نامزد انتخابات شد

۱۳۹۰/۱۲/۶

اخوان المسلمون از تشکیل «مقاومت اسلامی» ضدصهیونیسم حمایت می‌کند

۱۳۹۰/۱۲/۲

ليبي، آينده مبهم و راه طولاني دمكراسي

۱۳۹۰/۱۲/۱

شورای نظامی مصر هیچ اصلاحاتی انجام نداده است

۱۳۹۰/۱۱/۳۰

بقایای رژیم مبارک مانع عادی‌سازی روابط تهران قاهره هستند

۱۳۹۰/۱۱/۲۵

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛«شوراي نظامي هيچ راهي جز تسليم قدرت به غيرنظاميان ندارد»

۱۳۹۰/۱۱/۲۴

الزغلامي :بيداري اسلامي عامل زوال ديكتاتوري ها

۱۳۹۰/۱۱/۱۷

نائب رئيس حزب "مصر القومي" : مجلس مصر هيئتي را براي گفت‌وگو به ايران اعزام مي‌كند

۱۳۹۰/۱۱/۱۶

وزير كار مصر در گفت‌وگو با فارس: مصر هرگز سرسپرده آمريكا و غرب نخواهد بود

۱۳۹۰/۱۱/۱۵

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛نتايج انتخابات پارلماني مصر نشانگر محبوبيت مردمي احزاب اسلامگراست

۱۳۹۰/۱۱/۱۰

پیروزی خود را به ملت مصر اهدا می کنیم

۱۳۹۰/۱۱/۸

تركيه مدل مصر نيست

۱۳۹۰/۱۱/۵

حل مسالمت آمیز حوادث انتخابات، مردم سالاری ایران را الگوی منطقه قرار داد

۱۳۹۰/۱۰/۲۷

رهبر سابق جماعت اخوان‌المسلمون: کمپ‌ديويد به همه‌پرسي گذاشته مي‌شود

۱۳۹۰/۱۰/۲۱

حورا صدربراي آزادي امام موسي صدر به ليبي مي‌رويم

۱۳۹۰/۱۰/۲۰

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران: مصري‌ها نگران ظهور يک ديکتاتوري جديد هستند

۱۳۹۰/۱۰/۱۷

جوانان مصري سرخورده از انقلاب

۱۳۹۰/۱۰/۴

دلايل اقبال گسترده مردم مصر به اسلام گراها در انتخابات پارلماني

۱۳۹۰/۱۰/۳

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ آينده تونس بيش از هر چيز به عملکرد اسلامگرايان در دوره موقت بستگي دارد

۱۳۹۰/۹/۲۶

نفوذ رژیم صهیونیستی در سودان جنوبي

۱۳۹۰/۹/۲۰

عدالت و توسعه ترك ها الگوي اخواني ها

۱۳۹۰/۹/۱۹

وهابیت در زیمبابوه تضعیف شده است

۱۳۹۰/۹/۸

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ ثبات سیاسی در تونس به «النهضة» بستگی دارد

۱۳۹۰/۹/۵

لیبی و آینده ای مبهم

۱۳۹۰/۹/۲

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛حاکمان نظامي مصر هنوز ميراث‌خوار دوره مبارک هستند

۱۳۹۰/۸/۸

جامعه جهاني سومالي را فراموش كرده است

۱۳۹۰/۸/۴

ناآرامی‌های جدید در مصر : دلایل و پیامدها

۱۳۹۰/۷/۲۵

آينده نامشخص روابط سوريه و ليبي

۱۳۹۰/۷/۲۰

حوادث مصر توطئه‌ای آمریکایی‌-‌صهیونیستی است

۱۳۹۰/۷/۱۹

حذف بدنه انقلاب از انتخابات تونس؟!

۱۳۹۰/۷/۱۷

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ سوء استفاده انگلیس از لیبی

۱۳۹۰/۷/۱۳

ناتو در لیبی از حد گذشت

۱۳۹۰/۷/۹

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ سودان نیازمند توجه بیشتر دستگاه دیپلماسی است

۱۳۹۰/۷/۶

اندیشه‌های امام(ره) قابل استفاده تمام مردم است

۱۳۹۰/۶/۲۷

گفتگو با دادستان نظامي رژيم قذافي

۱۳۹۰/۶/۲۶

از بین رفتن موانع رابطه حزب‌الله و الازهر

۱۳۹۰/۶/۲۲

توافق پشت پرده‌اي براي دستگير نكردن قدافي وجود ندارد

۱۳۹۰/۶/۱۲

گفتگوی سایت دیپلماسی ایرانی با کارشناس موسسه آفران؛ راه دشوار شورای انتقالی لیبی

۱۳۹۰/۶/۱۲

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران؛ لیبی پس از سقوط طرابلس

۱۳۹۰/۶/۸

قذافی را چه کسی سرنگون کرد؟

۱۳۹۰/۶/۶

سرنوشت عراق در انتظار ليبي

۱۳۹۰/۶/۶

سومالی تاوان سیاست‏های آمریکا را می‎پردازد

۱۳۹۰/۶/۶

قذافي امام موسي صدر را كشته است

۱۳۹۰/۶/۵

غرب برای پولهای قذافی دندان تیز کرده است

۱۳۹۰/۶/۳

دلایل پشت پرده تغییر معادلات جنگ به نفع مخالفان قذافی

۱۳۹۰/۵/۳۰

قذافی طرابلس را تسلیم نمی‌کند

۱۳۹۰/۵/۲۴

غرب در پی مصادره انقلاب مصر و‌ ممانعت از تشكيل حكومت اسلامی است

۱۳۹۰/۵/۲۳

سریال موهن تلاشی برای بازنویسی تاریخ اسلامی بر اساس اعتقادات قرضاوی است

۱۳۹۰/۵/۲۳

قدرت نمايي اسلام گرايان در مصر

۱۳۹۰/۵/۲۳

گفتگو با نمایند‌ه‌ی برنامه جهانی غذا در ایران

۱۳۹۰/۵/۲۳

احتمال دخالت آمريكا در انتخابات آينده رياست جمهوري مصر

۱۳۹۰/۵/۲۲

ترس از فاش‌شدن اسرار؛ علت سكوت سران عرب در برابر محاكمه «مبارك»

۱۳۹۰/۵/۲۲

احتمال ترور مبارك وجود دارد

۱۳۹۰/۵/۱۷

حفظ انقلاب، در گرو پاكسازی ارتش از هواداران آمريكا

۱۳۹۰/۵/۱۷

درباره يك دروغ؛ گفتگو با حجت الاسلام خسروشاهی

۱۳۹۰/۵/۱۶

لیبی و ماموریت‌های نانوشته ناتو

۱۳۹۰/۵/۱۶

تحولات اخير منطقه عربي - اسلامي، درست برخلاف طرح و برنامه آمريكايي - صهيونيستي موسوم به «خاورميانه جديد» است

۱۳۹۰/۵/۱۵

علت اهمال غربي‌ها در قبال مردم قحطي زده سومالي

۱۳۹۰/۵/۱۵

گفتگو با «احمد هلال»، تحليلگر، پژوهشگر و نويسنده شيعی مصر

۱۳۹۰/۵/۱۲

دشمنی ادامه دار آمریكا با سودان

۱۳۹۰/۵/۱۲

قذافي دير يا زود سرنگون خواهد شد

۱۳۹۰/۵/۱۲

گفتگو با حمدین صباحی نامزد احتمالی انتخابات ریاست جمهوری

۱۳۹۰/۵/۱۲

تغيير سياست غرب در ليبي؛ استراتژي از توان انداختن دو طرف درگير

۱۳۹۰/۵/۱۱

محاكمه مبارك مسائل بسياري را درباره غربي‌ها برملا مي‌كند

۱۳۹۰/۵/۱۱

ائتلاف عربستان‌ و ‌آمريكا براي مصادره انقلاب مصر با محور وهابيت

۱۳۹۰/۵/۱۱

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۵/۱۱

گذشته، حال و آینده خیزش های اسلامی

۱۳۹۰/۵/۱۰

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۵/۹

روایت رفیق دوست از سفر به لیبی در دوره جنگ

۱۳۹۰/۵/۸

نظام بین الملل و تحولات منطقه

۱۳۹۰/۵/۵

گفتگو با سخنگوی وزارت امور خارجه

۱۳۹۰/۵/۵

تحولات جهان عرب، از دمشق تا رباط

۱۳۹۰/۵/۵

نقد کتاب تاريخ جمعيت اخوان المسلمين از آغاز تا امروز

۱۳۹۰/۵/۴

تفاوت‌های انقلاب اسلامی ایران با قیام‌های منطقه

۱۳۹۰/۵/۴

براي آغاز گفتگوها بايد بمبارانها متوقف شود

۱۳۹۰/۵/۳

گفتگو با عضو شورای انتقالی لیبی

۱۳۹۰/۵/۳

مصاحبه با "نبیل عربی" وزیر سابق خارجه مصر

۱۳۹۰/۵/۳

بايد قطع رابطه با قذافي را در دستور کار قرار دهيم

۱۳۹۰/۴/۲۹

غرب سناریوهای لیبی بعد از قذافی را بررسی می‌کند

۱۳۹۰/۴/۲۹

مصاحبه خبرگزاری ایسنا با کارشناس موسسه آفران

۱۳۹۰/۴/۲۸

گفتگو با حسن نافعه، تحلیلگر برجسته مصری

۱۳۹۰/۴/۲۷

سودان جنوبی، ریشه‌‌ها و پیامدهای جدایی

۱۳۹۰/۴/۲۲

ناتو در لیبی کوتاهی می کند

۱۳۹۰/۴/۲۰

مصاحبه با مدير مركز مطالعات فلسطيني در قاهره

۱۳۹۰/۴/۱۸

سناریوی اشغال در حال اجراست

۱۳۹۰/۴/۱۸

غرب در لیبی اهمال می‌کند

۱۳۹۰/۴/۱۶

مواضع گروه های اسلامی در خاورمیانه

۱۳۹۰/۴/۱۶

موضع گیری های اخیر اخوان المسلمین

۱۳۹۰/۴/۱۶

اولین گفتگوی دبیرکل جدید اتحادیه عرب

۱۳۹۰/۴/۱۵

علت عدم سقوط قذافي از زبان معارض ليبي

۱۳۹۰/۴/۱۵

آخرین گفتگو با سفیر سودان در تهران

۱۳۹۰/۴/۱۳

فقدان رهبری، دغدغه فردای لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۳

 هدف غرب تجزیه لیبی به دو کشور کوچک است

۱۳۹۰/۴/۱۲

سه سناریو برای لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۱

 میانجیگری در باتلاق لیبی

۱۳۹۰/۴/۱۱

 برقراري رابطه با مصر قبل از تشكيل حكومت ملي خلاف مصلحت است

۱۳۹۰/۴/۱۱

شانس مصر برای ریاست سازمان کنفرانس اسلامی

۱۳۹۰/۴/۸

جهان، چشم به راه لیبی بدون قذافی

۱۳۹۰/۴/۸

ناتواني اتحاديه عرب در حل بحران ليبي

۱۳۹۰/۴/۸

گفتگو با عمرو موسی

۱۳۹۰/۴/۷

آخرین مصاحبه شیخ القرای مصر

۱۳۹۰/۴/۶

تقيه سياسی وزير خارجه جديد مصر

۱۳۹۰/۴/۲

گفتگوی محمد حسنین هیکل با الجزیره

۱۳۹۰/۴/۱

ترکيه بهترين الگو برای تونس؟

۱۳۹۰/۴/۱

آمریکا خاورمیانه با ثبات را بیشتر دوست دارد

۱۳۹۰/۴/۱

ناگفته های 65 روز اسارت

۱۳۹۰/۴/۱

نشست خبري سفير سودان در موزه هنر انقلاب

۱۳۹۰/۳/۲۹

گفتگو با عبدالمنعم ابوالفتوح

۱۳۹۰/۳/۲۵

گفتگو با دبيركل حزب اسلامي تونس

۱۳۹۰/۳/۲۲

قذافی راه فراری ندارد

۱۳۹۰/۳/۲۲

همه چیز درباره تحولات منطقه

۱۳۹۰/۳/۲۲

بازنگري احتمالي در توافقنامه صدور گاز مصر به اسرائيل

۱۳۹۰/۳/۲۱

مصاحبه شبکه فرانس 24 با عمرو موسی

۱۳۹۰/۳/۲۱

لیبی پس از قذافی

۱۳۹۰/۳/۲۱

مصر، فلسطین را به ایران ترجیح می‌دهد

۱۳۹۰/۳/۱۷

بازگشایی گذرگاه رفح، تن دادن به خواست مردم است

۱۳۹۰/۳/۱۷

خواسته‌هاي جوانان انقلابي و دورنماي روند انقلاب‌هاي اسلامي

۱۳۹۰/۳/۱۷

بیداری اسلامی یا امریکایی؟

۱۳۹۰/۳/۱۰

اتحاد مثلث مصر، ایران و ترکیه

۱۳۹۰/۳/۱۰

تهران عمق استراتژيك قاهره است

۱۳۹۰/۳/۱۰

از خواسته تا تحقق: چشم‌انداز روابط جدید ایران و مصر

۱۳۹۰/۳/۹

گفتگو با عبدالرحمان یوسف قرضاوی

۱۳۹۰/۳/۹

رابطه با ايران براي مصر بسيار مهم است

۱۳۹۰/۳/۸

ابعاد حقوقي جنايات قذافي و صلاحيت ديوان كيفري بين‌المللي

۱۳۹۰/۳/۸

ابیی هرگز متعلق به جنوب سودان نبوده است

۱۳۹۰/۳/۷

اهداف پشت‌پرده كمك‌هاي مالي آمريكا به مصر

۱۳۹۰/۳/۵

سرنگونی حسنی مبارک راه فلسطینیان را گشوده است

۱۳۹۰/۳/۳

گفتگو با عضو سابق MI6

۱۳۹۰/۳/۳

سیاست اوباما در لیبی زیرکانه بود؟

۱۳۹۰/۳/۲

بررسی 30 سال روابط ایران و آفریقا

۱۳۹۰/۳/۲

امریکا با اخوان المسلمین به تفاهم رسیده است

۱۳۹۰/۲/۳۱

بازخواني عمليات سري و ناكام «ساينايد» براي حمله اتمي به مصر و كنترل خاورميانه

۱۳۹۰/۲/۲۸

احتمال ترور قذافی وجود دارد

۱۳۹۰/۲/۲۸

دلايل قطع روابط قاهره و تهران در زمان مبارك

۱۳۹۰/۲/۲۷

آمريكا سياست خود را تغيير ندهد مصر را از دست خواهد داد

۱۳۹۰/۲/۲۶

مصاحبه با دبیر کل جنبش ملی لیبی

۱۳۹۰/۲/۲۵

مصاحبه با مدير مركز تحقيقات و پژوهش‌هاي يافا

۱۳۹۰/۲/۲۴

اخوانی ها، دموکراسی مد نظر خود را روی کار می آورند

۱۳۹۰/۲/۲۴

تحلیل تحولات جاری مصر

۱۳۹۰/۲/۱۴

مشروعیت مصر جدید از میدان تحریر است نه از کاخ سفید

۱۳۹۰/۲/۱۳

مصر و تحولات فرارو

۱۳۹۰/۲/۱۳

خیانت قذافی

۱۳۹۰/۲/۱۱

کشورهای غربی نمی‌خواهند مصر مستقل باشد

۱۳۹۰/۲/۱۱

گفتگو با عبدالله اشعل، معاون وزیر خارجه سابق مصر

۱۳۹۰/۲/۱۱

اتحاد ایران و مصر برای تغییر نقشه جهان کافی است

۱۳۹۰/۲/۸

زيان 80 ميليارد دلاري مصر از فروش گاز به رژيم صهيونستي

۱۳۹۰/۲/۸

قمار سارکوزی در لیبی

۱۳۹۰/۲/۸

عمر البشير: غرب در تلاش براي تغيير نظام سودان است

۱۳۹۰/۲/۵

فتنه انگيزي مذهبي؛ جبهه دشمنان مصر

۱۳۹۰/۲/۵

عمرو موسي: جنبش مردم عرب به سوي آزادي غير قابل تغيير است

۱۳۹۰/۲/۵

نشستی با مبارز تونسی در تهران

۱۳۹۰/۲/۴

عربستان در پس اقدامات تكفيري‌هاي سلفي در مصر قرار دارد

۱۳۹۰/۲/۴

مصاحبه اختصاصي رهبر مخالفان ليبي با فرانس 24

۱۳۹۰/۲/۳

رابطه با مصر يا: نامي در يك خيابان؟

۱۳۹۰/۲/۳

سخنان امام‌خامنه‌ای راه درست را در مقابل تمامی مسلمانان جهان قرار داد

۱۳۹۰/۲/۳

واتارا؛ آغازگر دومینوی حکومت مسلمانان در افریقا

۱۳۹۰/۱/۳۰

ناتو درصدد مصادره انقلاب لیبی است

۱۳۹۰/۱/۲۹

اگر قذافی فقط 2 ماه دیگر دوام بیاورد ...

۱۳۹۰/۱/۲۹

لیبی بدون قذافی، بدتر از لیبی با قذافی خواهد شد

۱۳۹۰/۱/۲۹

قذافی اهل کناره گیری نیست

۱۳۹۰/۱/۲۸

غرب در پی استمرار بحران لیبی است

۱۳۹۰/۱/۲۴

گفتگو با اولین کاردار ایران در لیبی پس از انقلاب

۱۳۹۰/۱/۲۴

بررسی تحولات شمال آفریقا و خاورمیانه در گفتگو با وزیر امور خارجه سابق روسیه

۱۳۹۰/۱/۲۱

روسیه و تحولات خاورمیانه در گفتگو با سرگئی لاوروف

۱۳۹۰/۱/۱۷

لیبى و روسیه نگران

۱۳۹۰/۱/۱۷

عمروموسي شانسي براي رياست جمهوري مصر ندارد

۱۳۹۰/۱/۱۷

گفتگوی تاریخی فالاچی و قذافی

۱۳۹۰/۱/۱۶

آرمان انقلابيون مصر و تونس در هاله‎اي از ابهام

۱۳۹۰/۱/۱۴

انقلاب مصر و آینده آن

۱۳۹۰/۱/۹

مردم ‌لیبی ‌بدون ‌قذافی ‌وضعیت ‌بهتری ‌خواهند ‌داشت

۱۳۹۰/۱/۶

قذافی تسلیم نشود، جنگ داخلی حتمی است

۱۳۹۰/۱/۶

قذافى با اين اقدامات کنار نخواهد رفت

۱۳۸۹/۱۲/۲۹

انقلاب ليبي و چالشهاي پيش‌رو

۱۳۸۹/۱۲/۲۸

نقش انگليس در خاورميانه و شمال‌ آفريقا

۱۳۸۹/۱۲/۲۸

جهان دیکتاتور را تحمل کرد؟

۱۳۸۹/۱۲/۲۶

مصر؛ جستاري در پژوهش هاي ديني معاصر

۱۳۸۹/۱۲/۲۵

حمله به لیبی، توپ آمریکا در زمین اروپا

۱۳۸۹/۱۲/۲۵

اخوان المسلمين در پي تغيير بنيادين است

۱۳۸۹/۱۲/۲۴

پيشنهاد متكی برای قطع رابطه با طرابلس

۱۳۸۹/۱۲/۲۳

قذافی می خواهد مدل تازه ای از مقاومت دربرابر مردم ارائه کند

۱۳۸۹/۱۲/۲۲

آمریکا درصدد ایجاد پایگاه نظامی در شمال آفریقاست

۱۳۸۹/۱۲/۱۶

ریشه های تحولات مصر در گفتگوی سید افقهی با قدسنا

۱۳۸۹/۱۲/۱۴

ديكتاتوري جانشين ديكتاتوري

۱۳۸۹/۱۲/۱۲

در لیبی ممکن است مردم زودتر از مصر به قدرت برسند

۱۳۸۹/۱۲/۱۱

قبایل لیبی پاشنه آشیل رژیم قذافی/ اعراب از ترس سکوت کرده اند

۱۳۸۹/۱۲/۱۱

پیروزی انقلاب لیبی تا چند روز دیگر/ شهادت مختار پایان لیبی نبود

۱۳۸۹/۱۲/۹

صداقت، شجاعت و ساده‎ زيستي امام خامنه‌اي مثال‌زدني است

۱۳۸۹/۱۲/۹

قذافی لائیک بود؛ پیروزی از آن اسلامگراهاست

۱۳۸۹/۱۲/۳

درخواست‌هاي هشتگانه انقلابيون مصري از ارتش

۱۳۸۹/۱۱/۳۰

نبايد از شيطنت‌ها در روابط ايران و مصر ترسيد

۱۳۸۹/۱۱/۲۸

تلاش اخوان المسلمین برای سهم خواهی در دولت جدید

۱۳۸۹/۱۱/۲۴

انقلاب مصر پايان دخالت بيگانگان نيست

۱۳۸۹/۱۱/۲۳

سقوط مصر؛ هم‌پیمانان اسرائیل را غرق می‌کند

۱۳۸۹/۱۱/۲۲

نقش و جایگاه اخوان المسلمین در قیام مصر

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

از طریق همین سلیمان بود که دشمن صهیونیست قدرت گرفت

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

پیامدهای فرامنطقه‌ای تحولات مصر

۱۳۸۹/۱۱/۲۱

اقدامات کنونی مبارک مانند اقدامات شاه در زمان انقلاب است

۱۳۸۹/۱۱/۲۰

قیام مصر با انقلاب های مخملی تفاوت ماهوی دارد.

۱۳۸۹/۱۱/۱۹

روابط ایران و آفریقا در گذر زمان... فرصت‌ها و چالش‌ها

۱۳۸۹/۱۱/۱۹

اخوان المسلمين به طور تاکتيکى در دولت موقت حضور پيدا مى‌کند

۱۳۸۹/۱۱/۱۸

آفران: مصاحبه نخست وزیر زیمبابوه؛ حرکت مردمی مصر

۱۳۸۹/۱۱/۱۷

همکار افتخاری آفران: نگاهي اجمالي به شانزدهمین اجلاس اتحادیه آفریقا

۱۳۸۹/۱۱/۱۶

مردم مصر آیت الله خمینی ندارند

۱۳۸۹/۱۱/۱۶

مصاحبه عبدالله الاشعل با هفته‌نامه المشاهد السیاسی

۱۳۸۹/۱۱/۱۵

سونامی تونس، به مصر منتهی نمی شود

۱۳۸۹/۱۱/۱۴

همه معترضان مصر دنبال رابطه با ایرانند

۱۳۸۹/۱۱/۱۲

قیام مصر در برابر استعمار خارجی و استبداد داخلی

۱۳۸۹/۱۱/۱۲

راشد الغنوشي در قالب حزب مي‌تواند در انتخابات شركت كند

۱۳۸۹/۱۱/۱۱

گونه شناسی حوادث تونس و مصر در گفتگو با حسن عباسی

۱۳۸۹/۱۱/۱۰

آمریکا نگران تبدیل شدن مصر به یک قدرت منطقه ای است

۱۳۸۹/۱۱/۱۰

طرح آمریکا برای تجزیه جهان عرب به 32 کشور

۱۳۸۹/۱۱/۹

قیام راشد الغنوشی در تونس مبارزه در راه نهضت اسلامی است

۱۳۸۹/۱۱/۴

تحولات تونس، انقلاب نبود كودتا بود

۱۳۸۹/۱۰/۳۰

آفریقا در حال تمرین دموکراسی است

۱۳۸۹/۱۰/۲۹

اشتهای جدایی طلبی در افریقا زیاد می شود

۱۳۸۹/۱۰/۱۹

تجزیه سودان، زنگ خطری برای منطقه و جهان اسلام

۱۳۸۹/۱۰/۱۸

(امین) مصاحبه شبکه رسانه ای امین با آقاي دكتر بخشي درباره همه پرسي جنوب سودان- بخش پایانی

۱۳۸۹/۱۰/۱۴

(امین) مصاحبه شبکه رسانه ای امین با آقاي دكتر بخشي درباره همه پرسي جنوب سودان- بخش اول

۱۳۸۹/۱۰/۱۱

آفران: نشست بررسي تحولات جنوب سودان

۱۳۸۹/۱۰/۷

برنده و بازنده انتخابات مصر

۱۳۸۹/۹/۱۸

(امين) مصاحبه شبكه رسانه اي امين با نخستين سفير جمهوري اسلامي ايران در زامبيا

۱۳۸۹/۹/۱۴

آفران: همايش هم انديشي ايران و آفريقا؛ چرا؟

۱۳۸۹/۶/۳۰

آفران: همايش هم انديشي ايران و آفريقا

۱۳۸۹/۶/۲۲

آفران:حضور ايرانيان در آفريقا(بخش 1)

۱۳۸۸/۲/۱۵

آفران:حضور ايرانيان در آفريقا(بخش 2)

۱۳۸۸/۲/۱۵

همایش «مسجدالاقصی، محور وحدت مسلمانان» در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش سازمان کنفرانس اسلامی عامل وحدت

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش « عرفان و انقلاب اسلامی» در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۳

سمینار«اولویتهای تبلیغ دینی در آفریقا»

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش معرفي انديشه هاي امام خمینی(ره) در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

کنفرانس بین المللی عاشورا در داکار

۱۳۸۸/۱/۱۳

همایش جایگاه زن مسلمان در جوامع اسلامي در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۳

نشست مطبوعاتی نمایشگاه آثار عکاسی "عمر بادشا"

۱۳۸۸/۱/۱۱

نشست مشترک تجار ایران و کنیا

۱۳۸۸/۱/۱۱

نشست منا در معاونت بهداشت جمعيت هلال احمر

۱۳۸۸/۱/۱۱

برگزاري همایش "اسلام درقرن 21" در سودان

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش"تبلیغات دینی و دعوت اسلامی در غرب افریقا"

۱۳۸۸/۱/۱۱

همايش انقلاب اسلامی ایران در سنگال

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش فرصتهای تجاری ایران و سنگال در شيراز

۱۳۸۸/۱/۱۱

همایش "صلح و امنیت جهانی در سایه دین" در زیمبابوه

۱۳۸۸/۱/۱۱

افزايش رشد قاره آفريقا

۱۳۸۸/۱/۱۱

همايش يكصدمين سالگرد امام خميني در آفريقاي جنوبي

۱۳۸۸/۱/۱۱

سخنان داوودي در همايش ايران و آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

سخنان رئيس‌جمهور در همايش ايران و آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

تاكيد ايران بر گسترش روابط با آفريقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰

بیانیه همایش فرصت‌های تجاری ایران و آفریقا

۱۳۸۷/۱۲/۱۰