کتابخانه های زیمبابوه        0  2459 reads

كشور جمهوري زيمبابوه در جنوب افريقا واقع است و از شمال و شمال شرقي با زامبيا و موزامبيك، از جنوب با افريقاي جنوبي، و از جنوب غربي و غرب با بوتسوانا هم مرز است. جمعيت آن (طبق آمار سال 2000) 11700000 نفر و مساحت آن 390580 كيلومترمربع است. زبان رسمي آن انگليسي و زبان‌هاي بومي شِونا و نِدبل است.

تاريخچه
در قرن هجدهم، هيأت‌هاي تبليغي مسيحي نگارش را در زيمبابوه رواج دادند و نخستين كتابخانه‌ها توسط استعمارگران در ميانه دهه 1890 تأسيس گرديد كه پيشرفت آن بسيار كند بود.

كتابخانه‌هاي ملي
كتابخانه آرشيوهاي ملي زيمبابوه كه در پايتخت آن، ساليسبوري (هراره كنوني)، به منزله بخشي از آرشيوهاي افريقاي مركزي در 1935 برپا شد، كتابخانه واسپاري است، كه قبلاً مركزتحقيقات تاريخ افريقاي جنوبي و نيز مركز عمده خدمات كتابشناختي به شمار مي‌رفت. اين كتابخانه كليه آثار منتشر شده در زيمبابوه، آثار پديدآورندگان زيمبابوه‌اي، و آثار مربوط به زيمبابوه در خارج از كشور را كه در سال 1984 جمعاً به 43000 تك نگاشت، 36000 مواد ديداري و شنيداري، و 6000 نشريه جاري مي‌رسيد در بردارد. اين كتابخانه كتابشناسي ملّي زيمبابوه را منتشر مي‌كند، اداره كتابخانه‌هاي زيمبابوه را برعهده دارد، شماره استاندارد بين‌المللي كتاب را مي‌دهد، و كتابخانه واسپاري يونسكو در زيمبابوه محسوب مي‌شود.
كتابخانه ملي رايگان زيمبابوه كه در سال 1944 در بولاوايو برپا شد كتابخانه ملي اماني كشور، مركز ملي امانت بين كتابخانه‌اي، و كتابخانه مركزي ويژه دانشجويان است. اين كتابخانه فهرستگاني ملي از تك‌نگاشت‌هايي دارد كه بين سال‌هاي 1956 و 1972 منتشر شده است و درهمكرد پيشينه‌هاي موجودي كتابخانه‌اي زيمبابوه را در فهرستگان‌هاي افريقاي جنوبي كه از سال 1972 به صورت ريز نگار منتشر مي‌شود تنظيم مي‌كند. مجموعه‌هاي اين كتابخانه، كه در 1987 بيش از 90000 تك‌نگاشت، 15000 گزارش فني، و 500 نشريه ادواري جاري داشت، مكمل خدمات كتابخانه عمومي در فراهم ساختن كتاب‌ها و اطلاعات علمي، فني، و فرهنگي بود.

كتابخانه دانشگاهي
بزرگ‌ترين كتابخانه زيمبابوه، كتابخانه دانشگاه زيمبابوه در هراره است كه به سال 1957 (كه عنوان دانشگاه رودزيا و نيازلند[1] را داشت) تأسيس شد. اين كتابخانه از سال 1987، از راه امانت بين كتابخانه‌اي به واسپاري مواد از مجموعه 400000 تك نگاشت و 5000 ادواري جاري خود مي‌پردازد و داراي كتابخانه‌اي اصلي است كه در سال‌هاي 1983ـ1984 توسعه يافت تا بتواند در خدمت تعداد روبه افزايش دانشجويان و كتابخانه‌هاي حقوق، پزشكي، علوم تربيتي، جغرافيا، دامپزشكي، و نيز مجموعه‌هاي خاص زبان‌هاي زيمبابوه‌اي و افريقايي باشد.

كتابخانه‌هاي عمومي
زيمبابوه در دوره استعمار (1890-1990) وارث نظام دوگانه كمك‌هاي اعطايي ميان كتابخانه‌هاي عمومي اشتراكي و كتابخانه‌هاي شهري بوده است. بزرگ‌ترين كتابخانه‌ها عبارتند از: كتابخانه شهري هراره (تأسيس 1902) ـ به منزله كتابخانه يادمان ملكه ويكتوريا ـ با 80000 جلد مجموعه و پنج كتابخانه اقماري؛ كتابخانه عمومي بولاوايو (تأسيس 1896) با 85000 جلد و سه كتابخانه اقماري و كتابخانه سيار؛ كتابخانه‌هاي شهري بولاوايو (تأسيس 1984) با 75000 جلد و هفت كتابخانه اقماري. كتابخانه عمومي بولاوايو، دومين كتابخانه واسپاري قانوني كشور، داراي مجموعه مرجع تاريخي در تالار شهر بولاوايو است.
فعاليت‌هايي كه زير نظر بنياد كارنگي نيويورك براي تغذيه نظام كتابخانه عمومي رايگان انجام گرفت؛ در سال 1929 به سبب فقدان منابع مالي با شكست روبه‌رو شد، اما حاصل آن تلاش‌ها با بنيانگذاري كتابخانه ملي رايگان در 1944 به ثمر نشست. گزارش وارلي (1951) بنا به مأموريت انجمن كتابداران افريقاي جنوبي و شاخه افريقايي آن، ايجاد خدمات كتابخانه‌اي ملي را براي رودزيا و نيازلند توصيه كرد. هيأت كتابخانه رودزيا (1970) از معايب بسيار جدي نظام كتابخانه‌هاي عمومي گزارش داد و ايجاد خدمات كتابخانه‌اي عمومي رايگان در سطح ملي را برعهده گرفت، اما هيچ يك از اين گزارش‌ها جامه عمل نپوشيد.
با آغاز استقلال در 1980، جنبشي تازه براي برنامه‌ريزي كتابخانه پديد آمد. بنا به درخواست دولت، شوراي بريتانيا، پژوهشي اجمالي را به سرپرستي دبليو.اي.جي.اليسون[2] ، مدير كتابخانه‌هاي شهر گلاسكو (اسكاتلند)، برعهده گرفت. وي در سال 1981، ايجاد خدمات كتابخانه‌اي ملي، با همكاري كتابخانه‌هاي دولتي، دانشگاهي، آموزشگاهي، و عمومي را توصيه كرد. در 1982، هيأت نمايندگي كتابخانه‌اي سوئد ادغام مركز ملي اطلاعات و اسناد را توصيه كرد و نقشه دقيق ايجاد مدرسه كتابداري را فراهم ساخت. كار احداث بناي كتابخانه ملي جديد و ستاد خدمات سندپرداري در هراره به سال 1984 آغاز شد و مجلس قانون توسعه كتابخانه ملي رادر 1985 تصويب كرد. براساس اين قانون، حضور مديريتي متمركز براي هشت مركز منطقه‌اي و خدمات كتابخانه‌اي روستايي با كتابخانه سيار در پنجاه و پنج كتابخانه منطقه‌اي ضروري بود. كتابخانه ملي به عنوان كتابخانه‌اي قانوني يكپارچه شد و از كتابخانه‌هاي عمومي شهري دعوت گرديد كه بر مبنايي واحد به هم بپيوندند.

كتابخانه‌هاي آموزشگاهي و دانشكده‌اي
بخش كتابخانه‌هاي آموزشگاهي وزارت آموزش و پرورش هماهنگ كننده كتابخانه‌هاي مدارس است و با كمك سرانه وزارتخانه حمايت مي‌شود و اغلب در اختيار دبيرستان‌ها قرار مي‌گيرد. كتابخانه‌هاي دانشكده‌اي در مراكز تربيت معلم و دانشكده‌هاي كشاورزي مستقر هستند.

كتابخانه‌هاي تخصصي

بيشتر كتابخانه‌هاي تخصصي، وابسته به وزارتخانه‌ها و سازمان‌هاي دولتي است. كتابخانه ملي و مركز اسناد به هماهنگي اين كتابخانه‌ها مي‌پردازد. كتابخانه مجلس در هراره، پيشگام اين گونه كتابخانه‌هاست كه در سال 1987 به عنوان كتابخانه مجلس قانونگذاري، با مجموعه 55000 تك نگاشت و 196 ادواري جاري برپا شد. كتابخانه مركزي وزارت كشاورزي كه در سال 1987 تعداد 3170 تك‌نگاشت، 3900 مواد به صورت ريزنگار، و 500 نشريه ادواري داشت تقويت گرديد تا به منزله منبع همايش هماهنگي توسعه جنوب افريقا خدمت كند. شوراي بريتانيا و مركز خدمات اطلاع‌رساني ايالات متحده به اداره و بررسي نظام امانت‌دهي و وضعيت كتابخانه‌هاي هراره مي‌پردازند. كتابخانه‌هاي مشهوري كه داراي پايگاه بين‌المللي هستند عبارتند از موزه‌هاي ملي و يادمان‌هاي زيمبابوه و مديريت پژوهشي توباكو.

حرفه كتابداري

انجمن كتابداران زيمبابوه در 1959 با نام انجمن كتابداران رودزيا و نيازلند برپا شد. اين انجمن به انتشار نشريه >كتابدار زيمبابوه<[3] مي‌پردازد. اعضاي آن، در سال 1987، حدود 220 سازمان و 200 عضو متخصص بود.

 

منبع: دايرة المعارف كتابداري و اطلاع‌رساني





[1]. Nyasaland

[2]. W.A.G. Alison

[3]. Zimbabwe Librarian

 

View this article in PDF format Print article
Other articles in this category
كتابخانه‌هاي آفريقاي جنوبي
كتابخانه‌هاي آنگولا
کتابخانه های اتیوپی
کتابخانه های اریتره
کتابخانه های الجزایر
کتابخانه های اوگاندا
کتابخانه های بنین
کتابخانه های بوتسوانا
کتابخانه های بوروندی
کتابخانه های بورکینافاسو
کتابخانه های تانزانیا
کتابخانه های تونس
کتابخانه های توگو
کتابخانه های آفریقای مرکزی
کتابخانه های جمهوری دموکراتیک کنگو
کتابخانه های جمهوری کنگو
کتابخانه های جیبوتی
کتابخانه های چاد
کتابخانه های رواندا
کتابخانه های زامبیا
کتابخانه های زیمبابوه
کتابخانه های سائوتمه و پرنسیپ
کتابخانه های ساحل عاج
کتابخانه های سنگال
کتابخانه های سوازیلند
کتابخانه های سودان
کتابخانه های سومالی
کتابخانه های سیرالئون
کتابخانه های سیشل
کتابخانه های غنا
کتابخانه های کامرون
کتابخانه های کنیا
کتابخانه های کومور
کتابخانه های کیپ ورد
کتابخانه های گابن
کتابخانه های گامبیا
کتابخانه های گینه
کتابخانه های گینه استوایی
کتابخانه های گینه بیسائو
کتابخانه های لسوتو
کتابخانه های لیبریا
کتابخانه های لیبی
کتابخانه های ماداگاسکار
کتابخانه های مالاوی
کتابخانه های مالی
کتابخانه های مراکش
کتابخانه های مصر
کتابخانه های موریتانی
کتابخانه های موریس
کتابخانه های موزامبیک
کتابخانه های نامیبیا
کتابخانه های نیجر
کتابخانه های نیجریه