این کشور به‌وسیلهٔ یک بلژیکی کشف شد و از سال 1908 تا سال ۱۹۶۰ تحت استعمار بلژیک بود. ناحیه زئیر را تجارت برده چپاول کرد و در ۱۸۸۵ تبدیل به ملک شخصی لئوپولد دوم پادشاه بلژیک گردید. ولی در ۱۹۰۸ انزجار بین المللی از قساوت رژیم حاکم در «کشور آزاد کنگو» پادشاه را مجبور ساخت تا این ناحیه را به صورت مستعمره بلژیک به صادرکنندهٔ عمده‌ای از مواد معدنی تبدیل کند.
جمهوری دموکراتیک کنگو در ۳۰ ژوئن ۱۹۶۰ از بلژیک استقلال یافته‌است. این کشور از سال ۱۹۷۱ تا ۱۹۹۷ زئیر نام داشت. پیش از آن کنگوی کینشاسا و پیش از آن نیز برای تمایز آن از کنگو برازاویل (جمهوری کنگو کنونی) آن را کنگو لئوپولدویل می‌نامیدند. کنگوی بلژیک، و کشور آزاد کنگو دو نام پیش از آن برای این کشور بودند.
حکومت در تأمین خدمات اجتماعی به ویژه آموزش ابتدایی نسبتاً پیشرفته بود، ولی تقریباً هر گونه فعالیت سیاسی آفریقایی‌ها را محدود کرد. در نتیجه زمانی که بلژیک در ۱۹۶۰ به استعمار کنگو خاتمه داد، این کشور به اندازهٔ کافی آماده نبود.
ظرف چند روز بعد از استقلال ارتش شورش کرد و ثروتمندترین ناحیه – کاتانگا، تحت حکومت موسی چومبه – مبادرت به جدایی کرد. کنگو سازمان ملل متحد را دعوت به مداخله کرد، ولی نیروهای این سازمان در غالب آمدن بر تداوم جنگ داخلی فقط تا حدودی موفق شدند. سرهنگ كول يوسف موبوتو دو بار در حکومت مداخله کرد و در ۱۹۶۵ خود را رهبر کشور ساخت. وی که خواهان «اصالت» بود نام کشور را به زئیر و نام خود را به موبوتو سسه سکو موبوتو تغییر داد. او اقتدار دولت مرکزی را به تدریج اعاده کرد و نظام تک‌حزبی را برقرار ساخت (۱۹۶۷).موبوتو موقعيت خودش را با چندين انتخابات ساختگي و همچنين با استفاده از نيروهاي محلي به مدت ٣٢ سال حفظ نمود.
حکومت سکو شدیدا مورد انتقاد بین المللی قرار گرفت، ولی او پشتیبانی کشورهای غربی را که برای زئیر به صورت منبعی از مواد معدنی راهبردی ارزش قائل بودند حفظ کرد. در ۱۹۹۰، نارضایتی عمومی موجب کسب برخی اصلاحات شد و – به دنبال لغو قانونی نظام تک حزبی – کنفرانس ملی به منظور ایجاد دموکراسی در زئیر برگزار شد (۱۹۹۱). طی ۱۹۹۲ و ۱۹۹۳ درگیری بین کنفرانس ملی و نخست وزیر در یک طرف و رئیس‌جمهور موبوتو در طرف دیگر روی داد. بخشهایی از نیروی مسلح ناراضی شدند و نظم و قانون در قسمت‌هایی از کشور به هم ریخت.
نزاع نژادي و جنگ داخلي با ورود تعداد زيادي از مهاجران در سال ١٩٩٤ از جنگ در رواندا و بروندي به وجود آمد كه در مي ١٩٩٧ منجر به سرنگوني رژيم موتوبو توسط شورشي‌هاي برگشته از رواندا و اوگاندا شد و لارنت كابيلا در رآس قدرت قرار گرفت.
او كشور را جمهوري دموكراتيك كنگو (DRC) نام نهاد اما در آگوست ١٩٩٨ با شورش مجدد افرادي كه از رواندا و اوگاندا برگشته بودند، روبه‌رو شد. سربازان آنگولا، چاد، ناميبيا، سودان و زيمباوه با حمايت از رژيم كابيلا مداخله كردند.
قرارداد آتش‌بس در ژوئيه ١٩٩٩ توسط جمهوري دموكراتيك كنگو، ارتش گروه‌هاي شورشي كنگويي، آنگولا، ناميبيا، رواندا، آگوندا و زيمباوه به امضاء رسيد كه گاهي جنگ درمي‌گرفت.
جنگ دوم کنگو که در سال ۱۹۹۸ آغاز شد این کشور را ویران کرد و گاه به آن «جنگ جهانی آفریقا» نیز می‌گویند زیرا ۹ کشور آفریقایی و حدود بیست گروه مسلح در آن شرکت داشتند.
لارنت كابيلا در ژانويه ٢٠٠١ كشته شد و پسرش جوزف كابيلا رئيس دولت شد. در اكتبر ٢٠٠٢، رئيس جمهور جديد موفق شد با مذاكره، نيروهاي رواندايي متصرف شرق كنگو را خارج كند، ٢ ماه بعد، پيمان پريتوريا توسط طرف‌هاي درگير امضا گرديد تا جنگ را پايان دهند و يك حكومت متحد داخلي برقرار كنند.

حكومت انتقالي در ژوئيه ٢٠٠٣ تأسيس شد. جوزف كابيلا رياست كشور را برعهده گرفت. به رغم امضای توافق صلح در سال ۲۰۰۳، جنگ همچنان در شرق کشور ادامه دارد.
در شرق کنگو شیوع تجاوز به عنف و دیگر خشونت‌های جنسی از همه جهان وخیم‌تر است. در یک دوره ۱۲ ماهه در سال های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ در این کشور به ۴۰۰ هزار زن که بین ۱۵ تا ۴۹ سال سن داشتند، تجاوز شده است.
جنگی که در این کشور جریان دارد مرگبارترین درگیری جهان از زمان جنگ جهانی دوم است و کشته شدن ۵٫۴ میلیون نفر را از سال ۱۹۹۸ درپی داشته‌است. اکثریت قریب به اتفاق قربانیان از مالاریا، اسهال، ذات‌الریه و سوء تغذیه جان خود را از دست داده‌اند.

کنگو را باید در زمره‏ پرتحول‌‏ترین اوضاع سیاسی میان‏ کشورهای آفریقایی دانست. طی‏ سال‌های اخیر، دخالت‏‌های‏ بی‏‌حد و حصر همسایگان کنگو در امور این کشور منجر به‏ راه‌اندازی جنگ خانمان‌برانداز با جمهوری روآندا شده‌است که با استقرار نیروهای‏ حافظ صلح سازمان ملل متحد در مرزهای مشترک دو کشور آرامش‏ نسبی برقرار شده‌است.
جنگ داخلی این کشور در سال ۲۰۰۳ به پایان رسید، اما نواحی شرقی آن به علت فعالیت ده‌ها گروه شورشی همچنان بی‌ثبات است. در کنگو از خشونت جنسی همراه با ددمنشی غیر عادی به عنوان یک سلاح جنگی استفاده می‌شود. تجاوز گروهی رواج دارد و گاهی از قنداق تفنگ در این کار استفاده می‌شود.

حكومت انتقالي يك همه‌پرسي مربوط به قانون اساسي موفقيت‌آميز در دسامبر ٢٠٠٥ و انتخابات رياست جمهوري، مجلس ملي و قوه مقننه ايالتي در ٢٠٠٦ برگزار نمود. كابيلا رياست جمهوري را در دسامبر ٢٠٠٦ آغاز نمود. مجلس ملي در سپتامبر ٢٠٠٦ مستقر شد.

سرانجام در ژوئن ۲۰۰۶ انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی این کشور برگزار شد. ژوزف کابیلا رئیس جمهور و ژان پیر بمبا یکی از معاونان وی بیشترین آراء را به‌دست آورده و به دور دوم راه یافتند. اما در همان زمان اعلام نتایج دور اول در ۲۱ اوت، کینشازا پایتخت این کشور صحنه جنگ خونین ۳ روزه‌ای میان نظامیان دو رقیب دور دوم شد که با پادرمیانی سازمان ملل، اتحادیه اروپا و دیگر بازیگران عمده منطقه‌ای پایان یافت.
دور دوم انتخابات در ۲۹ اکتبر ۲۰۰۶ برگزار گردید و با توجه به ائتلاف برخی از احزاب در پارلمان با یکدیگر به نفع کابیلا و رای ۴۴ درصدی او در دور اول انتخابات، وی توانست بر رقیب نیرومند خود چیره گردد و از ماه دسامبر ۲۰۰۶ رسماً به عنوان رئیس جمهور این کشور برگزیده شود.

ويتال كامره در دسامبر به رياست جمهوري انتخاب شد. مجلس‌هاي ايالتي در اوايل ٢٠٠٧ تأسيس شدند و نمايندگان و سناتورهاي ملي در ژانويه ٢٠٠٧ انتخاب شدند.