استاد روزنامه نگاری دانشگاه قاهره گفت شبکه الجزیره انگلیسی اخبار تحولات مصر را تحریف می کند.

به گزارش مونیتورینگ اخبار خارجی واحد مرکزی خبر، عبدالله شلیفر استاد خبرنگاری در دانشگاه آمریکایی قاهره و خبرنگار سابق شبکه تلویزیونی ان بی سی نیوز در دانشگاه آمریکایی قاهره که بیش از نیم قرن اخبار مصر و کشورهای عربی را برای رسانه های غربی پوشش داده است در مقاله ای که در پایگاه العربیه منتشر شد نوشت چند سال قبل زمانی که من تهیه کننده و خبرنگار شبکه ان بی سی نیوز در بیروت و قاهره بودم و گهگاهی در دانشگاه های آمریکا درباره تحولات کشورهای عربی سخنرانی می کردم از من سئوال می شد چرا پوشش خبری شبکه های ان بی سی، سی بی اس، ای بی سی و در نهایت سی ان ان از وقایع مختلف بجز موارد معدود تا این حد زیادی شبیه هم است؟ طرح این سئوال بطور ضمنی این معنا را به ذهن متبادر می کرد که گویی این شبکه ها هر روز صبح در جلساتی محورهای مشترکی را که باید تحت پوشش خبری قرار دهند تعیین می کنند. البته من در آن زمان پاسخ می دادم که روزنامه نگاران حرفه ای بدون توجه به دیدگاه های شخصی خود در حوزه سیاسی دیدگاه مشترکی درباره وقایع و ارزش های خبری آنها دارند. حتی در سال های اخیر با وجود ورود فاکس نیوز به حوزه فعالیت رسانه های آمریکا و دیدگاه های راستگرایی آن و بعد از آن هم ورود شبکه ام اس ان بی سی نیوز با دیدگاه های چپگرایانه همچنان شاهد هستیم که تفاوت چندانی در نوع نگاه رسانه های تصویری آمریکا به حوادث و تحولات مختلف ایجاد نشده است.
استاد روزنامه نگاری دانشگاه آمریکایی قاهره در ادامه نوشت از اواخر دهه نود و بعد از ورود شبکه های ماهواره ای خصوصی و مستقل به فضای رسانه ای تاثیر مثبتی در فعالیت های رسانه ها ایجاد شد و رسانه های دولتی که در حال از دست دادن مخاطبان خود بودند ناچار شدند پوشش واقعگرایانه تری از وقایع و تحولات ارائه کنند و وابستگی خود را به دولت ها کاهش دهند. تغییرات در نوع نگاه رسانه های دولتی به تحولات و نوع پوشش اخبار این تحولات در چند سال گذشته تدریجی بود.
همزمان با تحولات اخیر، مصر الجزیره قدیمی ترین شبکه تلویزیونی ماهواره ای عرب زبان و کانال وابسته به آن یعنی المباشر در مصر تلاش کردند با نگاه یکجانبه به بهار عربی در حال وقوع در سوریه و مصر نگاه کنند. این نوع نگاه مرا رنجاند. هر چند در آن زمان همچنان از حامیان شبکه الجزیره بودم. باید یادآوری کنم که الجزیره انگلیسی تلاش کرد با استقلال و بی تعصبی بیشتری فعالیت خود را انجام دهد.
با این حال باید گفت نگاه یکجانبه گرایانه شدیدی در رسانه های چاپی و تصویری قبل از مداخله ارتش مصر یا کودتای آن وجود داشت این نگاه یکجانبه نگر فضا را بشدت دو قطبی کرده بود. این فضای دو قطبی در میان رسانه های مصر و رسانه هایی که اخبار این کشور را پوشش می دادند باعث شد زمانی که ارتش رسانه های اخوان المسلمین یا رسانه های نزدیک به آن را تعطیل کرد شبکه هایی مانند الجزیره مباشر دچار بحران شوند. زیرا حدود بیست نفر از کارمندان مصری آن به علت نگاه یکجانبه گرایانه آشکار آن استعفا دادند.
نویسنده در ادامه نوشته است بعد از آن برخی مسائل تغییر کرد و الجزیره انگلیسی تلاش کرد خود را از ارزش های خبری که پیش از آن میان این شبکه و شبکه هایی مانند بی بی سی و فرانس بیست و چهار مشترک بود دور کند. این موضوع در بخش عربی شبکه الجزیره انگلیسی هم منعکس شد. من انتقادات شدیدی از شبکه العربیه شنیدم که به علت نگاه این شبکه خبری علیه اخوان المسلمین مطرح می شد. اما واقعیت این است که شبکه العربیه در کنار شبکه های دیگری مانند اسکای نیوز و بی بی سی عربی تحولات مصر را پوشش داد. در سوی دیگر الجزیره عربی بود که به ظاهر تنها حامی اخوان المسلمین بود.
در روزهای قبل از برکنار محمد مرسی از قدرت نوع پوشش شبکه الجزیره انگلیسی از تحولات داخل مصر به شکل چشمگیری تغییر کرد. این شبکه تنها یک یا دو خبر مربوط به رقبا را پوشش می داد یا در هنگام پوشش اخبار مسائل کاملا آشکار را نادیده می گرفت. برای مثال هفته گذشته یکی از مجریان شبکه اعلام کرد دو گروه رقیب در مصر در حال برگزاری تظاهرات در میدان تحریر و شهرک نصر هستند. اما این شبکه تظاهرات در میدان تحریر را پوشش نداد. ممکن است گفته شود کسانی که در آن زمان در میدان قاهره تجمع کرده بودند گروه خبری این شبکه را از محل دور کرده اند اما این اقدام نباید باعث می شد که شبکه الجزیره با بکارگیری تصاویر شبکه های دیگر از جمله شبکه های غیر رقیب به پوشش تجمع مردم در میدان تحریر نپردازد. بعد از آن الجزیره تقریبا به هیچ وجه اظهارنظر یا مصاحبه های مخالفان مرسی را پخش نمی کرد.
جمعه گذشته زمانی که نیروهای امنیتی مصر از طرفداران اخوان المسلمین درخواست کردند که مسجدی را که در آن تجمع کرده بودند ترک کنند یک فرد مسلح از مناره مسجد و فرد مسلح دیگری هم از یکی از پنجره های مسجد به سمت نیروهای نظامی شلیک کردند این اقدام به تبادل سنگین آتش منجر شد. خبرنگار رویترز گزارش داد که خود یکی از تیراندازان را در مناره مسجد دیده است. شبکه های خبری تصاویر شلیک های اولیه و بعد از آن تصاویر تبادل آتش میان افراد مسلح و نیروهای امنیتی و تصاویر اقدام نیروهای امنیتی به بر پرتاب گاز اشک آور به داخل مسجد و ورود نیروهای امنیتی به داخل مسجد را در اختیار داشتند و این تصاویر را پخش کردند. اما الجزیره انگلیسی در گزارشی مبهم در این خصوص گفت افراد مسلح درگیری را شروع کرده اند و بسرعت هم کشته شده اند. این نوع پوشش خبری الجزیره انگلیسی در تقابل آشکار با پوشش خبری شبکه های دیگر از این حادثه از جمله شبکه های پان عرب و شبکه های بین المللی بود.
در چند هفته گذشته کمیته های مردمی با حضور ساکنان محلات نزدیک به مناطق محل برگزاری تظاهرات اخوان المسلمین تشکیل شده اند. این کمیته ها با ایجاد موانعی تلاش می کنند از ورود افراد غریبه به محلات خود و همچنین ورود تظاهرکنندگان طرفدار گروه اخوان المسلمین به این مناطق جلوگیری کنند. سخنگوی گروه اخوان المسلمین اعضای این کمیته های مردمی را تبهکار معرفی کرده است الجزیره هم تشکیل این کمیته های مردمی را در قاهره نادیده گرفت. همچنین من ندیده ایم که شبکه الجزیره خبرهای مربوط به حمله طرفداران مرسی به کلیساها را پوشش دهد یا درباره اقدام طرفداران مرسی به آتش زدن به این اماکن گزارش قابل توجهی پخش کند. اخوان المسلمین اعلام کرده است مخالف حملات به کلیساها است اما در هفته های منتهی به برکناری محمد مرسی مسئولان این گروه در رسانه های خود به شدت از جامعه مسیحیان قبطی مصر به علت مشارکت گسترده در تظاهرات علیه مرسی انتقاد می کردند. این حملات لفظی و فیزیکی زمانی تشدید شد که رهبر قبطیان مصر در کنار فرمانده ارتش این کشور قرار گرفت و فرمانده ارتش مصر هم در نهایت برکناری مرسی از قدرت و تشکیل دولت موقت را در این کشور اعلام کرد. کاملا مشخص است که اخوان المسلمین قادر به کنترل سلفی های تندرو در میان طرفداران مرسی نیست و همانگونه که یکی از سخنگویان این گروه هم هفته گذشته گفت این گروه حتی قادر به کنترل اعضای خود نیست که در پی اقدامات اخیر ارتش موقعیت خود را از دست داده اند و به شدت خشمگین هستند.
چند جریان مهم در داخل اردوگاه مخالفان مرسی با اقدام ارتش مبنی بر در هم شکستن تحصن اخوان المسلمین با بکارگیری خشونت مخالفت کرده اند. جریان های طرفدار سرکوب طرفداران مرسی هم در واکنش مخالفان این اقدام را به عضویت در گروه اخوان المسلمین یا حمایت از این گروه متهم کرده اند. این اتهامات نشان می دهد که تقابل دو طرف حاضر در حاکمیت کنونی مصر رسانه های آنها در هفته های اخیر تا چه حد تشدید شده است. در صورتی که حکومت مصر تهدید خود را مبنی بر غیرقانونی شناختن گروه اخوان المسلمین عملی کند این تقابل شدیدتر خواهد شد.