با برگزاري چهارمين دوره انتخابات دمکراتيک پارلمان حزبي و مجالس استاني آفريقاي جنوبي در چهارشنبه گذشته، هنوزتا لحظه مخابره اين خبر شمارش 23 ميليون راي به پايان نرسيده است ولي حزب کنگره ملي آفريقا (اي ان سي) همچنان اکثريت قابل توجه آرا را از آن خود کرده است .

برتري حزبي اي ان سي در شمارش آراء از 63 تا 67 درصد همچنان در نوسان است که طبق قانون اساسي آفريقاي جنوبي، حزبي که اکثريت را در پارلمان کسب کند رياست جمهوري و در صورت برخورداري از دو سوم نمايندگان اين پارلمان حزبي، کل کابينه را نيز در اختيار خواهد گرفت.
اکنون دلايل برتري "ياکوب زوما" رهبر اي ان سي براي پيروزي در اين دوره انتخابات پارلمان حزبي و در نتيجه رييس جمهور شدن او بيشتر مي شود.
با وجود گذشت تقريبا 15 سال از انقلاب ضد تبعيض نژادي آفريقاي جنوبي در 1994 به رهبري "نلسون ماندلا" ن رهبر اوليه اي ان سي (در سال 1994) هنوز از درون اين حزب 97 ساله مبارز عليه نژاد پرستي فردي پيدا مي شود که با رجعت به شعارهاي گذشته به تقويت شخصيت کاريزماتيک از طريق توسل به ارزش هاي تاريخي و قومي خود بپردازد.
امروزه طرفداران اي ان سي شعار حماسي قبل از انقلاب خود "سلاح مرا به من بدهيد" و "زمان براي تغيير فرا رسيده است" را براي مبارزه با اتهاماتي که در سال 2005 به زوما وارد شده بود برگزيده و آنها را در کوي برزن و در مجامع عمومي همچنان تکرار مي کنند.
ناگفته نماند چندي پيش "ژوليوس مالما" رهبر شاخه جوانان اي ان سي نيز اعلام کرده بود که حاضر است براي دفاع از زوما حتي آن سلاح را براي کشتن دشمنان وي در دست گيرد.
اين رفتار اجتماعي زوما به عنوان رييس فعلي اي ان سي و طرفدارانش گرچه ممکن است به دليل نوع روانشاسي اجتماعي مردم آفريقاي جنوبي مقبوليت خاص خود را داشته باشد، ولي در همين جامعه دمکراتيک و در بسياري از جوامع امروزي انتقادات زيادي را نيز همراه داشته است.
نخستين اين انتقادها داخلي به زوما توسط "لکوتا" وزير دفاع سابق و رهبر فعلي حزب "کنگره مردم" منشعب شده از حزب کنگره ملي آفريقا (اي ان سي) که "تابو امبکي" رييس جمهور سابق کشور نيز به آن تعلق خاطر دارد، صورت گرفته بود.
وي از جمله منتقدان زوما است که گفته بود "اين شعار متعلق به دوران مبارزه با آپارتايد بود و رفتار زوما نمي توانست شايسته تلقي شود".
لکوتا که امروز نيز يکي از رقباي زوما به حساب مي آيد همچنين وي را به تشويق و تحريک قوم گرايي متهم کرده زيرا طرفدارنش را از پوشيدن تي شرت هايي که بر روي آنها شعار "من صددرصد زولو هستم" نقش بسته، منع نکرده و نمي کند.
در هر حال خصلت ها و رفتارهاي اجتماعي زوما در درجه نخست به ويژگي "زولو"ها، قومي که او به آن منتسب است نيز بر مي گردد چرا که افراد قبيله زولو عموما تاريخ شکوهمندي را نسبت به قبايل ديگر دارا مي باشند و به اعتقاد تحليلگران اجتماعي و سياسي غالبا افرادي احساسي بوده و هدايت آنها به سمت اهداف سياسي رهبران آنها بسيار ساده است.
از همين رو در انتخابات اين دوره پارلمان حزبي، اکثر زولوها که قبيله غالب کشورنيز هستند پشت سر زوما قرار دارند، زيرا فقط با او "همزاد پنداري" مي کنند و قدرت خود را در به قدرت رسيدن او مي بينند.
در حالي که زوما به دليل نداشتن سواد آکادميک، درعين سادگي در رفتار و منش اجتماعي، از پيچيدگي شخصيتي و سياسي کاري خاص خود که البته متاثر از مشاوران قوي است، بهره مي برد.
شخصيت مردم پسند زوما به او اجازه مي دهد در ميتينگ هاي مختلف طبقات پايين جامعه حضور يافته و با شرکت در مراسم هاي سنتي و رقص و پايکوبي و تغيير لباس و ظاهر رسمي بيشتر از ديگر رقباي حزبي خود و حتي رهبران احزاب ديگر محبوبيت مردمي کسب کند.
در هر حال برخي تحليلگران بويژه طرفداران زوما، پيروزي او در حذف اتهامات 16 گانه در دادگاه هار را نشان شجاعت و وجدان سياسي او مي دانند که با شورآفريني پوپوليستي روحيه انقلابي اش حفظ کرده است.
البته زوما که از خانواده اي فقير برخاسته جاذبه هاي ظاهري خاصي را نيز دارد. وي علاوه بر رفع فقر مادي زندگيش در گذشته، توانست فقر ظاهري خود را نيز با شيطنت هاي بچه گانه و حرکت هاي غير رسمي که منتقدان او آنها را لودگي توصيف مي کنند، نزد افکار عمومي برطرف کند و همين جاذبه ظاهري خاصي به او بخشيده اشت.
او گرچه در مراسم رسمي لباس هاي فرم پوشد، ولي وانمود مي کند که نمي خواهد غربي باشد و لذا از پوشيدن لباس سنتي زولوها که با پوست ببر و شير و ديگر حيونات وحشي نماد حيوان هاي پنج گانه آفريقاي جنوبي که بر پنج اسکناس اين کشور نقش بسته لذت مي برد و به آن مي بالد.
خواندن نواهاي فلکوريک با رقص هاي خشن و موسيقي سنتي کشور را دوست دارد و در ميان زولوها و در خانه اي متوسط که البته با حصارهاي الکتريکي امنيتي مدرن محافظت مي شود زندگي مي کند.
او در ناحيه اي به نام "کاندلا" بسر مي برد، منطقه زيبايي که ميدان نبرد ويکتورين هاي "ايساندوانا" است و زولوها در آنجا ارتش مهاجم انگليسي را نابود کردند که البته گروه کوچکي از انگليسي ها به رغم زندگي سخت در آن منطقه هنوز در آنجا مانده و زندگي مي کنند.
محل سکونت زوما و قبيله او جنگاورهاي مغرور و پرافتخاري دارد که زوما به عنوان يک عضو اين قبيله نمي تواند در زندگي اجتماعي و سياسي خود همچون نلسون ماندلا و تابو امبکي، رهبر آرامي براي ملت آفريقاي جنوبي باشد.
البته اين منطقه به دلايل خاص داراي بيشترين جمعيت حامل بيماري ايدز در کشور و حتي در جهان هم هست که جوانان تقريبا کم سواد و داراي روحيه خشن و جنگجوي آن در گروه هاي بي انگيزه و عصباني مزاج برخلاف مردم قبيله خوسا در جنوب کشور، زندگي را مي گذرانند.
در هرحال "زوما" برابر است با "زولو" و زولو نيز قبيله حاکم آفريقاي جنوبي است و همانگونه که اشاره شد مردم اين کشور روانشناسي خاص خود را دارند و اين بار حذف ناگهاني اتهامات 16 گانه عليه "نماد امروز زولوها" يعني زوما ، افکار عمومي اين کشور بويژه سياهپوستان را که "دفاع از بي دفاع" را افتخار خود مي دانند، به پياده نظامي قوي براي او تبديل کرده است.
همين کشور قبيله اي ازيک طرف با وجودي که دو درصد جمعيت قاره آفريقا و 4 درصد مساحت و نيز 28 درصد توليد ناخالص ملي، 50 درصد انرژي و 47 درصد معادن اين قاره را از آن خود دارد، متاسفانه بيشتراز 40 درصد از جمعيت آن زير خط فقر زندگي مي کنند و با گذشت 15 سال از استقلال، هنوز بيکاري، بي خانماني، جنايت و ايدز (که اين دو مورد آخر بالاترين آن در جهان نيز هست) در اينجا بيداد مي کند.
اما براي زوما که خود زاييده فقر و سختي است تبديل شدن به اسطوره مبارزه عليه قدرت در اين کشور دور از انتظار نبوده و نيست، زيرا طرفدارانش او را بسيار زيرک مي دانند و معتقدند با آمدن او بر مسند رياست جمهوري، کشور به سوي رکود و رخوت نخواهد رفت.
در هرحال "ياکوب زوماي" 66 ساله امروز که رهبري اي ان سي را به عهده دارد و صرف نظر از بروز حوادث طبيعي و اجتماعي نا منتظره، رييس جمهور قطعي اين کشور خواهد بود، از کودکي با مشکلات خانوادگي و اجتماعي خاصي دست و پنجه نرم کرده است.
پدر وي در اواخر جنگ جهاني دوم درگذشت و زوما تحت سرپرستي مادر بزرگ شد که به دليل شرايط سخت مالي زندگي، زوما از تحصيل محروم ماند و تنها دردوران اسارت توانست خواندن و نوشتن را بياموزد.
او که ناپدري را نيز تجربه کرده بود در نخستين سال هاي جواني به فعاليت هاي سياسي روي آورد و در سال 1959 به عضويت رسمي حزب کنگره ملي آفريقا درآمد که در آن زمان حزبي غيرقانوني بود.
بدنبال ممنوعيت فعاليت هاي علني حزب در سال 1960، زوما در سال 1962 ميلادي به عضويت شاخه نظامي حزب درآمد و در همان سال به حزب کمونيست پيوست و بعد به عنوان "نيزه دار ملت" بخش آموزش و رهبري شاخه نظامي حزب کنگره ملي آفريقا را بر عهده داشت.
وي يک سال بعد به اتهام توطئه براي سرنگوني دولت آپارتايد دستگير و 10 سال در بازداشتگاه معروف سياسي در جزيره "روبين" زنداني شد و پس از آزاديش تا سال 1973 ميلادي مسووليت سازماندهي ساختارهاي مخفي حزب را برعهده داشت.
او بار ديگر در 1975 آفريقاي جنوبي را ترک کرد و با استقرار در کشورهاي سوازيلند و موزامبيک به سازماندهي نيروهاي تبعيدي حزب پرداخت و در سال 1977 به عضويت کميته اجرايي يا در واقع کميته سياسي حزب درآمد و
تاسال 1987 ميلادي تحت فشارهاي دولت موزامبيک مجبور به ترک اين کشور شد و با استقرار در زامبيا مسووليت هدايت بخش اطلاعات حزب را بعهده گرفت.
البته در سال 1978 دوره آموزش هاي نظامي را در اتحاد جماهير شوروي سابق (دوره اوج قدرت کا گ ب) پشت سر گذاشت و دهه 1980 در شوراهاي سياسي و نظامي حزب عضويت داشت و در سال 1990 در زمره نخستين رهبران حزبي بود که بدنبال آزادي فعاليت حزب در آفريقاي جنوبي، پس از 14 سال به وطن خود بازگشت.
وي در سال 1991 از همان بدو ورود به کشورش سعي کرد نقش تعيين کننده اي در ايجاد آشتي بين دو حزب کنگره ملي آفريقا و "حزب آزادي اينکادا" که به نبردهاي خونين بين طرفداران دو حزب منجر شده بود، بازي کند.
زوما در سال 1991 ميلادي در نخستين کنگره سراسري حزب به سمت معاون دبيرکل انتخاب و در دسامبر سال 1994 نيز به عنوان سخنگوي حزب انتخاب شد و همچنين در 1998 به دنبال انتخاب تابوامبکي به رياست جمهوري آفريقاي جنوبي به عنوان معاون وي منصوب شد اين مهمترين سمت سياسي او در حزب بود که تا سال 2005 آنرا به عهده داشت.
زوما سرانجام به رغم اتهامات سنگيني که در سال 2005 ميلادي به دنبال اثبات مجرميت "شبير شيخ" دستيار مالي اش در معاملات نظامي متوجه اش شد توسط امبکي از معاونت رياست جمهوري عزل و محاکمه براي اتهامات متعدد 16 گانه به عنوان يکي از بزرگترين محاکمات جنجالي در تاريخ سياسي نوين آفريقاي جنوبي آغاز شد.
زوما با وجود برخورداري از حداقل چهار همسر و 18 فرزند که يک همسرش را سال 2000 از دست داد، بيش از هشت سال در معرض اين اتهامات بود تا اينکه اين اواخر همه آن اتهامات به دليل ايراد شکلي پرونده ها که زماني زيادي از آنها گذشته بود، حذف شدند.
وي امروز پس از ماندلا و رقيب قبلي خودش امبکي، با وجود برخورداري از سابقه پيگرد حقوقي و کيفري در دادگاه هاي کشورش، به دليل ويژگي خاص روحي و رواني و اجتماعي جامعه آفريقاي جنوبي از بيشترين محبوبيت کاريزماتيک پس از ماندلا برخوردار است.
کسب آوازه اجتماعي زوما موجب شد که در 2005 حتي "ويني گريسلي ماندلا" همسر سابق ماندلا به همراه فرزندش، در يک حرکت نمادين به ديدار زوما بشتابند، حرکتي که رسانه هاي خبري آفريقاي جنوبي آنرا حمايت "خانواده ماندلا" از زوما تعبير کرده بودند.
اين حمايت برخلاف عدم اعلان علني و بعضا وارد کردن برخي انتقادات اجتماعي از سوي ماندلا به زوما، هنوز هم ادامه دارد که ظاهرا نام "گريسلي" در ميان پنج عضو اصلي فهرست وزراي کابينه آينده او قراردارد.
ماندلا چندي پيش با اشاره به اينکه مردم آفريقاي جنوبي حزب کنگره ملي را "پارلمان" خود مي دانند، به طرفداران زوما هشدار داده بود که اي ان سي بايد از هرگونه جناح گرايي، نژادپرستي، قوم گرايي و فرقه گرايي پرهيز کند.
در هرحال روانشناسي اجتماعي آفريقاي جنوبي اقتضاء کرد که در اين دقايق آخر شمارش آراي انتخابات چهارم ملي آفريقاي جنوبي که با التهاب خاص خودش نيز همراه است، همچمان نام اي ان سي و رهبرش زوما در صدر ليست جاي گيرد.
ایرنا