اين روزها كشورهاي كوچك و بزرگ دنيا هر روز راهي تازه به سوي منطقه‌اي كه از آن به‌عنوان آينده جهان نام برده مي‌شود، مي‌گشايند.

اين منطقه همان قاره سياه يعني آفريقاست. آخرين نمونه مثال‌زدني از اين دست روسيه است كه رئيس‌جمهورش در چارچوب مهم‌ترين سفر آفريقايي يك رئيس حكومت روس از زمان فروپاشي شوروي به اين طرف، هفته گذشته از 4كشور مصر، نيجريه، ناميبيا و آنگولا ديدار كرد و البته با دستي پر از قراردادهاي متنوع به مسكو بازگشت.

روابط روسيه با آفريقا در دوران شوروي سابق در اوج قرار داشت و ابرقدرت كمونيست مخصوصا با حمايت از جنبش‌هاي استقلال طلب و به‌دنبال آن حمايت از رژيم‌هاي آفريقايي چپگرا، آفريقا را به يكي از صحنه‌هاي مهم جنگ سرد با غرب تبديل كرده بود.

در اوج جنگ سرد فقط حدود 40 هزار مشاور فني و نظامي در كشورهاي آفريقايي نزديك به شوروي (‌سابق) حضور داشتند. بعد از اين دوران و تجزيه شوروي سابق، نخستين حضور جدي روسيه در آفريقا براي از سرگيري روابط به سفر سال‌2006 ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهوري وقت، به 2 كشور مغرب و آفريقاي جنوبي بازمي‌گردد كه بيشتر با انگيزه‌هاي سياسي و در ابعادي محدود از جهت اقتصادي صورت پذيرفت.

بازگشت روسيه به آفريقا با ديميتري مدودف كاملا عاري از جنبه‌هاي ايدئولوژيك است. حضور 400 مدير اقتصادي و بازرگان در كنار رئيس‌جمهوري روسيه از همين موضوع حكايت مي‌كند.

در ميان اين افراد روساي غول‌هاي انرژي و هسته‌اي روسيه مانند لوك‌اويل و گازپروم و همچنين Rosatom كاملا چشمگير است. مدودف از كشورهايي در آفريقا بازديد كرد كه شوروي (‌سابق) و روسيه با آنها بهترين و قوي‌ترين روابط تاريخي را داشته است، به علاوه اينكه هر كدام از كشورهاي مورد بازديد از وزن و اعتبار ويژه‌اي در قاره آفريقا بهره مي‌برند.

مصر نخستين و البته شايد مهم‌ترين كشور مورد بازديد رئيس‌جمهوري روسيه بوده است. 2كشور با هم يك تفاهمنامه همكاري در تمامي حوزه‌ها از جمله حوزه‌هاي فني و نظامي امضا كردند، به علاوه اينكه آن چنان‌كه روزنامه روسي ودوموستي تيتر زد، مدودف با چند زيردريايي و يك نيروگاه اتمي وارد مصر شد.

در بعد سياسي كرملين به جايگاه قاهره در جهان عرب و مسلمان و البته در كل آفريقا واقف است و با توجه به پيشنهاد روس‌ها براي برگزاري كنفرانس بين‌المللي درباره مناقشه خاورميانه در مسكو قبل از پايان سال‌جاري ميلادي، روسيه به حمايت مصر براي كاميابي اين برنامه كاملا اميدوار است؛ گو اينكه قاهره بر خلاف آمريكا و اسرائيل، از پيشنهاد مسكو استقبال گرمي به عمل آورده است.

در نيجريه 6 قرارداد بزرگ در حوزه‌هاي مختلف مخصوصا همكاري‌هاي نفت و گاز و البته انرژي هسته‌اي صلح آميز به امضا رسيد. بر اين اساس يك قرارداد بين شركت ملي نفت نيجريه و گازپروم براي تاسيس شركت مشترك نيگاز منعقد شد و دسترسي به منابع گازي و نفتي نيجريه در اختيار طرف روسي قرار گرفت.

علاوه بر اين 2كشور درباره ساخت يك لوله گازي از سال‌2010 به توافق رسيدند كه مي‌تواند بخشي از يك لوله گاز ماوراء صحراي آفريقا در آينده باشد كه تا سواحل مديترانه امتداد خواهد يافت. در زمينه مبادلات تجاري اگرچه روسيه و نيجريه در سال‌هاي اخير شاهد افزايش قابل توجهي در اين بخش بوده‌اند (حدود 300‌ميليون دلار در سال)، اما اين رقم تا مبادلات سالانه حدود 11‌ميليارد دلاري چين و 40‌ميلياردي آمريكا با نيجريه فاصله زيادي دارد.

در ناميبيا شركت‌هاي روسي به منابع غني زيرزميني اين كشور علاقه‌مند شده‌اند. ناميبيا در كنار نيجر از اصلي‌ترين دارندگان ذخاير اورانيوم در آفريقا و جهان است. به علاوه شركت‌هاي روسي به اكتشاف نفت در اين كشور و البته بهره‌برداري از ذخاير الماس آن چشم دوخته‌اند.

و بالاخره سفر مدودف به آنگولا نيز در واقع آغاز اقدامات جدي مسكو براي جبران عقب‌ماندگي‌‌اش در روابط با اين كشور در مقايسه با چين است. آنگولا، دومين صادركننده نفت و به‌زودي نخستين صادركننده آن در آفريقا، دورنماي فوق‌العاده‌اي براي سرمايه‌گذاري و تجارت در برابر روسيه قرار مي‌دهد.

نظام ماركسيست اين كشور در زمان شوروي سابق روابط نزديكي با مسكو داشت اما بعد از پايان جنگ داخلي آنگولا در سال‌1992، اين چين بود كه جاي پاي خود را در اين كشور جنوب آفريقا محكم كرد. با اين حال روس‌ها هم‌اكنون در ساخت 2 سد آبي- برقي و البته در استخراج الماس در آنگولا حاضر هستند.

روسيه اگرچه با تاخير اما با تدبير و برنامه‌ريزي عملگرايانه جاي پاي خود را در قاره آفريقا جست‌وجو مي‌كند؛ قاره‌اي كه با حدود يك ميليارد نفر جمعيت، منابع زيرزميني و فلات قاره‌اي متنوع و البته وزن و اعتبار سياسي برگرفته از اتحاديه آفريقا ( با 53 عضو از 54 كشور آفريقايي)، از نگاه و نظر هيچ كشور صاحب نقش يا در جست‌وجوي نقش در معادلات جهاني دور نمانده است.
همشهري آنلاين