بررسی استراتژیک - بی بی سی/ آمریکا خواهان آزادی فوری روزنامه نگارانی شد که توسط نیروهای امنیتی مصر دستگیر شده اند.حسنی مبارک، رئیس جمهوری مصر می گوید از قدرت خسته شده، اما اگر فورا کناره گیری کند هرج و مرج کشورش را فرا خواهد گرفت.رئیس جمهوری مصر در مصاحبه ای اختصاصی با کریستین امانپور، خبرنگار شبکه تلویزیونی ای بی سی آمریکا، هشدار داده که خلا قدرت ناشی از کناره گیری فوری او، بقدرت رسیدن گروه اسلامگرای اخوان المسلین را در پی خواهد داشت.
آقای مبارک در واکنش به تاکید دولت آمریکا بر آغاز هرچه سریع تر انتقال قدرت، خطاب به باراک اوباما گفت: “شما مصر و فرهنگ آن را نمی شناسید و نمی دانید در پی کناره گیری من چه رخ خواهد داد.”او این نظر که دولتش حملات مرگبار به مردم معترض در میدان تحریر قاهره را سازمان داده رد کرد و گفت از اینکه می بیند “مصری با مصری” می جنگد ناراحت است.آقای مبارک گفت ۶۲ سال به کشورش خدمت کرده و حال احساس می کند برای او بس است و می خواهد از قدرت کنار برود. رئیس جمهورری مصر پیشتر گفته بود که در انتخابات ماه سپتامبر شرکت نخواهد کرد اما تا آن زمان قدرت را حفظ خواهد کرد.با افزایش تنش در مصر، مجلس سنای آمریکا پنجشنبه شب قطعنامه ای را تصویب کرد که در آن از حسنی مبارک می خواهد هر چه زودتر قدرت را به یک دولت انتقالی واگذار کند.ادامه…
متن این قطعنامه به وسیله جان مک کین و جان کری تهیه شده است.
قطعنامه سنا از حکومت آینده مصر می خواهد به معاهده صلح با اسرائیل پایبند باشد و کشتیرانی آزاد را در آبراه سوئز تضمین کند.این قطعنامه همچنین از فعالیت گروه های افراطی مانند اخوان المسلمین ابراز نگرانی کرده است.
حمله به خبرنگاران
هوادران حسنی مبارک روز پنجشنبه در قاهره ضمن درگیری با مخالفان، به خبرنگاران نیز حمله کردند.دولت مصر تلفات درگیری های جاری را هشت کشته و ۸۹۰ زخمی اعلام کرده و می گوید حال نه تن از آنها وخیم است.
بر اساس گزارش ها، بعضی از خبرنگاران مورد ضرب و جرح قرار گرفته و وسائلشان را شکسته اند و بعضی دیگر تحت بازداشت نیروهای امنیتی قرار گرفتند.
هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا، روز پنجشنبه این حملات را قویا محکوم کرد و آنرا مغایر با قوانین بین المللی توصیف کرد.
حسنی مبارک گفت احساس می کند قوی است، قصد فرار ندارد و در مصر خواهد مرد.او همچنین گفت: “ما به شدت حملات به تظاهرکنندگان آرام، فعالان حقوق بشر، خارجی ها و دیپلمات ها را محکوم می کنیم.”
کاخ سفید نیز با اتخاذ موضعی مشابه خواهان آزادی فوری روزنامه نگارانی شد که توسط نیروهای امنیتی مصر دستگیر شده اند.
رابرت گیبز، سخنگوی کاخ سفید، همچنین خواهان این شد که دولت مصر هرچه سریع تر برای حرکت به سوی انتقال صلح آمیز قدرت اقدامی جدی کند.
عمر سلیمان، معاون رئیس جمهوری مصر، در نطقی که از تلویزیون دولتی مصر پخش شد گفت که معترضان درخواست هایی “مشروع” و “قابل قبول” دارند اما زمان آن فرا رسیده که به اعتراضات خود پایان دهند.
او گفت گروه اخوان المسلمین در مذاکره با دولت تردید دارد و افزود: “اگر آنها پاسخ ندهند فرصتی گرانبها را هدر داده اند.”
پیشبینی بی ثباتی
استفانی ُاسولیوان، از مقام های سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سی آی ای) گفته است که نهادهای اطلاعاتی ایالات متحده در اواخر سال میلادی گذشته به باراک اوباما درباره امکان بی ثباتی در مصر هشدار داده بودند.
خانم ُاسولیوان روز پنجشنبه به کمیته اطلاعاتی سنای آمریکا گفت: “ما درباره بی ثباتی (مصر) هشدار دادیم. نمی دانستیم که چه چیزی آنرا شروع خواهد کرد. ما این هشدار را در پایان سال (۲۰۱۰) دادیم.”
مخالفان دولت روز پنجشنبه در واکنش به حمله هوادارن حسنی مبارک وارد نبرد شده و آنها را از خیابان های اطراف میدان تحریر بیرون راندند.ارتش که سعی داشت طرفین رقیب را از هم جدا کند، ظاهرا در این امر موفق نشده است.
هر دو طرف با پرتاب سنگ به یکدیگر حمله ور شدند و صدای تیر اندازی مجددا شنیده شده است.بسیاری از مردم مصر بر این باورند که جمال مبارک به منظور به عهده گرفتن مقام ریاست جمهوری آماده شده است.
اما گزارشی که هم اکنون به دست رسیده، اولین نشانه رسمی است که خلاف این باور را ثابت می کند.در همین حال بان کی مون، دبیر کل سازمان ملل می گوید انتقال قدرت در مصر باید هرچه زودتر انجام شود.
وی که در حال حاضر برای دیدار و گفتگو با مقامات بریتانیا در لندن به سر می برد گفت که تظاهرات در مصر نشان دهنده نا امیدی و استیصال مردم است.
بان کی مون همچنین از احزاب مختلف در مصر درخواست کرد که برای حل بحران هر چه زودتر به مذاکره بنشینند.
سازمان ملل متحد اعلام کرده است که تقریبا همه ششصد نفر از کارمندانش که همراه با خانواده هایشان در مصر زندگی می کنند را از این کشور خارج است.
آنها قرار است امروز با چهار پرواز جداگانه به قبرس منتقل شوند.
پیشتر احمد شفیق، نخست وزیر مصر از بروز درگیری بین هواداران و مخالفان دولت در میدان تحریر که منجر به کشته شدن دست کم پنج نفر شد، عذر خواهی کرد. این درگیری ها صدها زخمی بر جای گذاشته است.
آقای شفیق قول داد تا عاملان خشونت را به مجازات برساند
آقای شفیق بروز خشونت ها در طول شب گذشته را “اشتباهی مهلک” خواند و قول داد که تحقیقات لازم را در این زمینه به عمل آورد و عاملان را به مجازات برساند.دولت مصر انکار کرده است که در بسیج کردن هواداران خود دست داشته است.
در همین حال رهبران پنج کشور اروپایی؛ بریتانیا، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اسپانیا، گفته اند تحولات مصر را از نزدیک و با نگرانی شدید دنبال می کنند.آنها همچنین بر روند انتقال فوری قدرت همراه با نظم و آرامش تاکید کردند.
در همین حال مخالفان دولت مصر در میدان تحریر، مرکز قاهره، با سنگر بندی و جمع آوری سنگ، خود را آماده درگیری مجدد با حامیان حسنی مبارک، رئیس جمهوری کرده اند.
جیم میور، خبرنگار بی بی سی که در میدان حضور دارد می گوید مخالفان خود را به پشت صفوف نظامیان رسانده اند.به گفته او به نظر می رسد ارتش با مخالفان همکاری می کند. جیم میور فضای شهر را پر تشنج توصیف کرد.
شاهدان عینی می گویند هوادارن حسنی مبارک مانع از انتقال مواد غذایی، آب و دارو توسط مردم به داخل میدان شده اند.از ساعات اولیه بامداد روز پنجشنبه، ۱۴ بهمن (۳ فوریه) درگیری بین طرفداران و مخالفان رئیس جمهوری مصر در قاهره بار دیگر آغاز شد.
در حالی که مخالفان دولت تلاش می کردند کنترل میدان تحریر را در دست داشته باشند، تیراندازی به مدت دو ساعت پیش از طلوع آفتاب ادامه داشت.با روشن شدن هوا بر شدت خشونت ها در میدان تحریر افزوده شد.
ارتش از نزدیک شدن مخالفان دولت به میدان تحریر برای پیوستن به سایر هم‌فکرانشان جلوگیری کرده است.
بیشتر جراحات ناشی از پرتاب سنگ و حمله و چماق و میله آهنی است
مخالفان دولت خواهان برکناری فوری حسنی مبارک، رئیس جمهوری هستند. آقای مبارک ۳۰ سال است که این مقام را در اختیار داشته است.احمد سمیح، وزیر بهداشت مصر گفته است که بر اثر درگیری طرفین ۵ نفر کشته و ۸۳۶ نفر مجروح شده اند که به گفته او ناشی از پرتاب سنگ و حمله با چماق و میله آهنی بوده است.
آقای شفیق در گفتگو با تلویزیون خصوصی “الحیات” گفت: “وقتی تحقیقات معلوم کند که چه کسانی در این جنایات دست داشته اند، به شما قول می دهم که آنها را به مجازات برسانیم.”وی در ادامه گفت: “هیچ دلیلی برای حمله به تظاهرکنندگان وجود ندارد. من به همین دلیل عذر خواهی می کنم و از مردم تقاضا می کنم به خانه های خود برگردند.”
میدان تحریر
حدود دو هزار تظاهرکننده دولتی از سه شنبه شب در میدان تحریر بوده اند، که محل اصلی تجمع مخالفان است.روز چهارشنبه، هزاران هوادار آقای مبارک با اتوبوس وارد منطقه شدند، در میدان تجمع کردند، و موانع را برچیدند.
روز چهارشنبه درحالی که گروه های رقیب در داخل و اطراف میدان تحریر به سوی هم سنگ و کوکتل مولوتف می انداختند، صدای تیراندازی نیز شنیده شد.
پیشتر ارتش مردم را ترغیب کرده بود پس از ۹ روز تظاهرات، که باعث شد آقای مبارک قول دهد در انتخابات ماه سپتامبر شرکت نکند، به خانه هایشان بروند.
مخالفان، وعده آقای مبارک را کافی نمی دانند و می گویند: “میدان را ترک نخواهیم کرد.”
نقش ارتش در تحولات مصر
حضور ارتش در روزهای اخیر در خیابان های قاهره چشمگیر بوده است.در حالی که مصر هم چنان دستخوش توفان تغییر و تحول است، ارتش این کشور بیش از پیش در کانون این توفان قرارگرفته است.
ارتش که عموما نهاد ملیت مصر بشمار می آید، نقش یک داور بی طرف را به عهده گرفته است.
اما اگر خشونت ها ادامه پیدا کند، ممکن است که ارتش مجبور به مداخله شود و تمام نشانه ها حاکیست که برای حفظ امنیت، در نهایت با هواداران حسنی مبارک مقابله خواهد کرد.
در مصر، پیوندی محکم بین ارتش و ثبات ایجاد شده است، اما ثباتی که خاص موقعیت این کشور است.
باید به خاطر سپرد که این نه تنها حسنی مبارک، که کل نظام خودکامه مصر است که هدف حمله معترضان قرار گرفته است.
اما بسیاری از گروه ها بویژه نیروهای امنیتی و پلیس از این نظام بهره می برند.ارتش هم از این قاعده مستثنی نیست .
فرماندهان و مقامات بلند مرتبه ارتش از موقعیت و مزایای مالی برخوردارند که حاضر به از دست دادن آن نیستند.
نیروهای مسلح مصر بعنوان یکی از مهمترین نهادهای ملی این کشور می خواهد بدون از دست دادن اعتبار و موقعیت خود اوضاع کنونی را مهار کند.
برقراری تماس مستقیم با آمریکا موقعیت ارتش را بهتر کرده است.مدت هاست که آمریکا ارتش مصر را مجهز کرده و افسران بلند پایه آن را آموزش داده است.
زمینه رویارویی در مصر چندی است که آماده شده است. نه برای جنگ داخلی بلکه برای تقابل بین اجزای نظام حاکم.
یعنی بین نیروهای مسلح که معتقدند بخشی از آینده مصرند، و عناصر وابسته به دستگاه های امنیتی و حزب حاکم که بیم دارند در آینده مصر نقشی نداشته باشند.
