تلاش برای متجلی كردن آموزه‌های قرآنی در انديشه، گفتار و رفتار مهمترين رسالت مسلمانان داخل و خارج از كشور برای آشنا كردن غير مسلمانان با قرآن كريم و آموزه‌های زندگی‌بخش آن در عصر حاضر است.
«حسن عصمتی» قاری بين‌المللی قرآن كريم و رايزن فرهنگی جمهوری اسلامی ايران در تونس در مصاحبه با خبرگزاری قرآن ايران(ايكنا) با بيان اين مطلب گفت: اگر در گفتار يك مسلمان كلام و محتوای قرآن حاكم باشد، كردار و رفتار او همسو با قرآن باشد و انديشه و پندارش نيز هم‌جهت با قرآن باشد میتواند آموزه‌های زندگی‌بخش قرآن كريم را به صورت عملی به غيرمسلمانان نشان دهد و آنان را با قرآن كريم آشنا كرده و به دين نجات‌بخش اسلام علاقمند كند و يقيناً اين مهمترين رسالتی است كه مسلمانان عصر حاضر در قبال غيرمسلمانان در زمينه آشنا كردن آنان با قرآن كريم و آموزه‌های آن و نشان‌دادن سيمای حقيقی اين كتاب آسمانی و مقابله با سوءتعبيراتی كه از اين كتاب الهی شده است، برعهده دارند.
وی در ادامه تصريح كرد: علاوه بر تلاش برای برخورداری از كردار و بينش قرآنی، مسلمانان برای گسترش شناخت آموزه‌های قرآنی در كشورهای غيراسلامی بايد به دنبال راهكارهای كاربردی و مناسب ديگری نيز باشند و به اين منظور بايد ابتدا به آسيب‌شناسی مسئله آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی پرداخت.
وی توضيح داد: يكی از آسيب‌هايی كه در اين زمينه می‌توان به آن اشاره كرد چگونگی ترويج قرآن در طول تاريخ و افراط و تفريط‌هايی است كه همواره در اين مورد وجود داشته است؛ مرحوم علامه طباطبائی در تفسير الميزان بحثی دارند با عنوان «تاريخ انديشه اسلامی» كه در آن بخش می‌فرمايند كه ترويج قرآن كريم و آموزه‌های آن در تاريخ انديشه اسلامی سهم بسيار بسيار كمی دارد اما سهم آموزه‌های فقهی، كلامی، فلسفی و عرفانی در تاريخ انديشه اسلامی بسيار قابل ملاحظه است؛ تفاسيری هم كه اكنون از قرآن وجود دارد يا فقهی يا كلامی يا نحوی و اعرابی و يا عرفانی است و در واقع هر كسی از زاويه تخصص خود به بررسی قرآن پرداخته است و تفسيرهايی مانند تفسير علامه طباطبائی كه تفسير قرآن به قرآن است كمتر وجود دارد لذا تعريف يك وحدت رويه در تفسير قرآن يكی از راهكارهايی است كه در عرصه آموزش قرآن میتواند مفيد باشد.
عصمتی افزود: مطلب ديگری كه در زمينه آسيب‌شناسی مسئله آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی در كشورهای غيرمسلمان و به ويژه غربی می‌توان به آن اشاره كرد «مخاطب‌شناسی» است، يك مدرس قرآن، يك مركز و سازمان و يك نماينده قرآنی در يك كشور غيراسلامی بايد بداند مخاطب او كيست و در چه محيط و اجتماعی رشد يافته و زندگی كرده است تا بتواند راهكارهای مناسبی را برای آموزش قرآن و آموزه‌های رهايی‌بخش آن به مخاطبان خود ارائه دهد.
وی افزود: مسئله آخری كه در اين زمينه می‌توان به آن اشاره كرد بحث «مسئله‌شناسی» است، مدرسان و مراكز و سازمان‌های قرآنی بايد اهداف خود را به درستی بشناسند و بدانند كه برای رسيدن به اين اهداف با چه مسائلی مواجه هستند تا بتوانند راهكارهای مناسبی برای آموزش قرآن ارائه دهند به عنوان مثال يكی از مسائلی كه بر سر راه آموزش قرآن در كشورهای غير اسلامی به ويژه كشورهای غربی وجود دارد فرهنگ مادی‌گرايی و گرايش به ظاهر در اين كشورها است كه در صورت شناخت اين مسئله می‌توان با استفاده از هنرهايی مثل موسيقی، فيلم، تئاتر، خوشنويسی و ... به آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی پرداخت.
عصمتی همچنين در مورد نحوه و چگونگی آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی در كشورهای غيراسلامی و غربی عنوان كرد: به نظر می‌رسد در موضوع آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی در كشورهای غير اسلامی به ويژه كشورهای غربی، جهان اسلام هدف‌گذاری مشخصی را ارائه نداده است.
عصمتی افزود: علی‌رغم ظهور موج اسلام‌خواهی كه اكنون در كشورهای غيراسلامی و غربی پديدار شده است كمتر شاهد ارائه برنامه‌های منسجم از سوی جهان اسلام به مخاطبان غربی هستيم و شناختی كه غيرمسلمانان از قرآن به دست می‌آورند عموماً حاصل شناخت مستقيم خود آنان از طريق مطالعه قرآن و ترجمه‌های قرآنی است.
وی همچنين با اشاره به تنوع و نيز تضادها در ارائه روش‌های آموزش قرآن و نيز محتوای اين آموزشها در كشورهای اسلامی بيان كرد: عدم ارائه برنامه منسجم و هماهنگ برای عرضه قرآن و آموزه‌های آن در كشورهای غير اسلامی و غربی از سوی جهان اسلام و به ميدان نيامدن جدی جهان اسلام در اين زمينه يكی از مهمترين دلايل ترويج نگاه‌های غير صحيحی است كه به اسلام و قرآن در كشورهای غير اسلامی می‌شود.
رايزن فرهنگی ايران در تونس همچنين افزود: در درجه اول مسئولان، رؤسا و مقامات كشورهای اسلامی بايد وحدت رويه‌ای در زمينه آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی اتخاذ كنند و سپس با استفاده از اين وحدت رويه غيرمسلمانان را با آموزه‌های حقيقی قرآن آشنا كنند.
وی در ادامه به كمبود مراكز آموزش قرآن و علما و مدرسين قرآنی در كشورهای غيراسلامی به عنوان يكی از مشكلات آموزش قرآن در اين كشورها اشاره كرد و گفت: متاسفانه تعداد مراكز آموزش قرآن و تعداد علما و مدرسين قرآنی كه در كشورهای غيراسلامی هستند پاسخگوی نيازهای دوره معاصر نيست و ما شاهد پايين بودن سطح مدرسين در مراكز موجود آموزش قرآن هستيم، به طوری كه مدرسين مجرب و متبحری كه حداقل بتوانند قرآن را با صوت خوش بخوانند هم به تعداد كافی وجود ندارد.
عصمتی افزود: بايد تلاش شود كه مراكز آموزشی بيشتری در كشورهای غيراسلامی ساخته و از افراد بومی خود اين كشورها برای ترويج قرآن استفاده شود؛ در اين زمينه علاوه بر كيفيت بحث كميت نيز بسيار حائز اهميت است به اين معنا كه اگر تعداد مراكز قرآنی در جايی زياد باشد ولو كيفيت هم زياد بالا نباشد صرف حضور اين مركز و اسم قرآن میتواند موجب خدمات زيادی در زمينه آموزش قرآن باشد و به تدريج بر كيفيت آموزشها و فعاليت‌ها افزوده شود.
وی همچنين به نقش سازمان‌های اسلامی در زمينه ايجاد فضای مناسب برای آموزش آموزه‌های قرآن كريم در كشورهای غيراسلامی اشاره كرد و گفت: سازمان‌های اسلامی بايد نقش سازماندهی و تسهيل‌كننده ارتباطات مراكز و فعالان قرآنی را داشته باشند و راه را برای تبادل تجربيات فعالان حوزه آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی هموار سازند به ويژه سازمان‌هايی كه دولتی هستند و با حكومت‌ها و دولت‌ها ارتباط دارند و در ارتباطات بين‌الملل نقش مهمی را بر عهده دارند، به عنوان مثال سازمان آيسسكو يا سازمان كنفرانس اسلامی بايد در زمينه گسترش ارتباطات مراكز آموزش قرآن و همچنين تبادل تجربيات بين اين مراكز و افراد فعاليت كنند.
وی در ادامه كيفيت آموزشی در مراكز موجود آموزش قرآن در كشورهای غيراسلامی را نامناسب ارزيابی كرد و گفت: مهمترين نقطه ضعف اين مراكز، سنتی ماندن آنان در روش‌های آموزش و كمتر استفاده كردن از تكنيك‌ها و فناوری‌های روز دنيا است، درحالی كه با استفاده از روش‌های آموزشی نوين و فناوری روز می‌توان به صورت مؤثرتری در عرصه آموزش قرآن كريم و مفاهيم قرآنی به غيرمسلمانان گام برداشت.
حسن عصمتی در بخش ديگری از سخنان خود مهمترين وظيفه رسانه‌های جهان اسلام را وحدت و همدلی با يكديگر دانست و توضيح داد: در عصر حاضر ما شاهد امپراطوری غول‌های رسانه‌ای هستيم كه اين‌ها مخالف قرآن و آموزه‌های آن هستند و تلاششان بر آن است كه سيمای قرآن كريم و مسلمانان را مخدوش كنند؛ در چنين زمانی وظيفه رسانه‌های جهان اسلام آن است كه با اتحاد با يكديگر در مقابل آنان بايسند اما متاسفانه واقعيت اين است كه ما اين همدلی را نمی‌بينيم و بسياری از اوقات شاهد اين هستيم كه اين رسانه‌ها حتی بر ضد يكديگر نيز فعاليت می‌كنند.
وی افزود: سياست‌گذاری مشترك ميان رسانه‌های جهان اسلام، پرهيز از موازی‌كاری در شناساندن آموزه‌های قرآن به غير مسلمانان و تلاش برای ساخت برنامه‌های متنوع و جذاب قرآنی میتواند در جهت خنثی كردن تلاش‌های مخالفان قرآن و نشان دادن سيمای حقيقی قرآن كريم نقش مهمی را ايفا كند.
رايزن فرهنگی جمهوری اسلامی ايران در تونس با اشاره به جايگاه قرآن و آموزش‌های قرآنی در اين كشور اظهار كرد: تونس در طول تاريخ خود شاهد آسيب‌های جدی در بحث آموزش قرآن بوده و با افراط و تفريط مواجه بوده است، در حال حاضر حكومت فعلی آن به گونه‌ای عمل می‌كند كه بتواند در زمينه آموزش قرآن و آموزه‌های قرآنی توازن و تعادل را برقرار كند كه در همين راستا اولين راديوی قرآنی در سال 86 در اين كشور راه‌اندازی شد و با وجود لائيك بودن اين كشور موج مثبتی را در ميان مردم آن و ساير كشورهای جهان اسلام به راه انداخت.
وی در پايان خاطرنشان كرد: حكومت تونس همچنين در حال حاضر به دنبال احيای مكتب‌های قرآنی در اين كشور است، رئيس‌جمهور اين كشور نيز به تازگی دستور داده كه در شهر قيروان هر روز در مساجد قرآن با صدای بلند خوانده شود كه اين رويكردها، رويكردهای بسيار مثبتی هستند كه در اين كشور در حال شكل‌گيری است و وظيفه ما اين است كه اين پيام‌ها را دريافت و آنها را به شيوه‌ای مناسب با فرهنگ و هويت مردم هر كشور تقويت كنيم؛ فضای تونس به گونه‌ای است كه ارائه آموزه‌های قرآن را در قالب‌های هنری بيشتر می‌پسندند، ما هم بايد به اين سمت برويم كه آموزه‌های قرآنی را از طريق هنر اسلامی به مردم اين كشور معرفی كنيم و برگزاری هفته‌های فيلم با موضوع‌های قرآنی و اسلامی، نمايشگاه‌های اسلامی، حضور گروه‌های تواشيح و تئاتر از جمله برنامه‌هايی است كه رايزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ايران برای آشنا كردن مردم اين كشور با آموزه‌های قرآنی و اسلامی اجرا می‌كند.
