1) حکومت
نوع حكومت
دموكراسي چند حزبي
سيستم حكومتي (قوه هاي كشور)
قوه مجريه
رئيس جمهور و شوراي وزيران
قوه قانون گذاري
مجلس ملي و مجلس هاي شهري
قوه قضائيه
دادگاه عالي، دادگاه استاني و منطقه اي و شهري
احزاب مهم و رهبران آنها
FRELIMO (آرماندو اميليو گبوزا)، RENAMO-UE (آفونسو دهلاكاما)
گروه هاي فشار مهم و رهبران آنها
IPADE (رائول دومينگوس)، Etica (عبدالكريم عيسي)، جنبش صلح و شهروندان، LDH
(آليس مابوته)، DHD (آرتميسيا فرانكو)
عضويت در سازمان هاي مهم منطقه اي و بين المللي
شوراي آفريقا، حوزه درياي كارئيب و اقيانوس آرام، بانك توسعه آفريقا،
اتحاديه آفريقا، سازمان ملل متحد و برخي از سازمان هاي زيربط، گروه 77، آژانس انرژي
اتمي، سازمان تجارت جهاني، صندوق توسعه كشاورزي، اينترپل، سادك، نم و ساير سازمان
هاي ديگر
2) سیستم اجرایی
رئیس جمهور در این کشور رئیس حکومت است و با رای مردم برای دوره‌ای پنج ساله انتخاب
می‌شود. رئیس دولت نخست وزیر است که رئیس جمهور او را تعیین می‌کند.
در حال حاضر رئیس جمهور از حزب انقلابی فری لیمو جانشین چیسانو گردیده‌است.
3) سیستم قانون گذاری
مجلس قانونگذاری این کشور ۲۵۰ کرسی دارد که نمایندگان آن با رای مستقیم مردم برای
دوره‌ای پنج ساله انتخاب می‌شوند.
4) شخصیت ها
آرماندو اميليو گبوزا
"آرماندو اميليو گبوزا" (Armando Emílio Guebuza)، كه يك مسيحي مي باشد، در
20 ژانويه 1943 ميلادي در شهر "موروپولا" (Murrupula) واقع در استان "نامپولا" به
دنيا آمد. وي از 2 فوريه 2005 ميلادي
(84ه.ش) تا 2014میلادی (93ه.ش) رئيس جمهور موزامبيك
بوده است. او در سال 2004
ميلادي از جانب حزب حاكم "فرليمو" (FRELIMO) كانديداي پست رياست جمهوري شده بود.
گبوزا در سال 1963 ميلادي و از 20 سالگي به عضويت حزب درآمد و اندكي بعد بود كه جنگ
استقلال موزامبيك آغاز شد. گبوزا تنها 2 سال پس از به عضويت در آمدن در حزب وارد
كميسيون اجرايي گرديد. وي پس از استقلال موزامبيك در سال 1975ميلادي، به يكي از
رهبران و ژنرال هاي اصلي حزب فرليمو تبديل شد. گبوزا در تانزانيا به آموزش نيروهاي
نظامي بر عليه پرتغالي ها مي پرداخت.
در زمان رياست جمهوري "سامورا ماشل"، نخستين رئيس جمهور موزامبيك، گبوزا وزير كشور
بوده و دستور ترك پرتغالي هاي ساكن موزامبيك، مهمترين اقدام وي به شمار مي رود. وي
دستور داده بود كه پرتغالي ها بايد كمتر از 24 ساعت كشور را ترك كنند و مجبور بودند
كه بيش از 20 كيلوگرم بار با خود خارج نكنند. اين فرمان وي به فرمان "40 24" معروف
است. سمت گبوزا كه ديگر بازوي راست رئيس جمهور بود، در وزارت كشور از سال 1975 تا
1977 ميلادي بود.
تنها به مدت يكسال در 1980 ميلادي وي به عنوان معاون وزير دفاع معرفي شد. اما در
سال بعد (1981) به مدت سه سال حاكم تام الاختيار ايالت "سوفالا" (Sofala) گرديد.
گبوزا در سال 1983بار ديگر به مدت 2 سال وزير كشور بوده و پروژه معروف "عمليات
توليد" را اجرا نمود. اين پروژه به منظور ارتقاي سطح اقتصادي و جلوگيري از مهاجرت
مردم به شمال موزامبيك اجرا گرديد. اما پس از آن تا سال 1989 ميلادي، وزيرحمل و
نقل كشور گرديد. گبوزا در موزامبيك به عنوان يك تاجر خوب هم شناخته شده است.
پس از سقوط هواپيماي "سامورا ماشل" در آفريقاي جنوبي و مرگ مشكوك وي، گبوزا در
كميته بررسي اين موضوع قرار گرفت. در مورد مسئله جنجال آميز فرليمو با حزب "رنامو"
(RENAMO)، گبوزا در توافقنامه صلح ميان اين دو حزب در سال 1992 ميلادي نيز نقش مهمي
داشت. او از سال 1990 تا 1992 ميلادي، رئيس نمايندگان دولت براي طرح صلح رم و
توافقنامه عمومي بود. در سال 1994 ميلادي و برگزاري انتخابات، گبوزا عضو بالاترين
نهاد رسيدگي به صحت برگزاري انتخابات (SMC) گرديد.
سرانجام گبوزا در سال 2002 ميلادي، عليرغم برخي اختلافات درون حزبي به عنوان دبير
كل حزب فرليمو انتخاب شد و جامه رياست جمهوري را در سال 2005 ميلادي بر تن نمود و
در همان سال رئيس حزب فرليمو هم شد.
گبوزا كه به سنتي بودن و محترم شمردن آداب و رسوم مردم موزامبيك معروف است، از جانب
جوامع بين المللي هم مورد تاييد است و رهبران كشور هاي آفريقايي به ويژه منطقه جنوب
آفريقا احترام زيادي براي وي قائل هستند.
فیلیپ
نیوزی
"فیلیپ نیوزی" (Filipe Jacinto Nyusi)، متولد 1959میلادی (38ه.ش)، نخستین رئیس
جمهوری موزامبیک است که از ناحیه شمال کشور برخاسته است. وی از گروه قومی ماکونده
Makonde است که جزو اولین اقوامی بودند که در 50 سال پیش برای مبارزه بر ضد حاکمیت
استعمارگران پرتغالی درموزامبیک بپاخاستند. این امر از مواردی بود که مقام های حزب
حاکم فرلیمو برای انتخاب نامزد این حزب دررقابت های انتخاباتی بر آن تاکید داشتند.
فیلیپ نیوزی جزو کسانی بود که جنبش اتحاد ملی آفریکن موزامبیک را تاسیس کرد که مدتی
بعد، یکی از سه حزب مهم شد که حزب حاکم فرلیمو ( Frelimo) را بنیان نهادند. برخی
ناظران، حمایت ارماندو گبوزا رئیس جمهوری پیشین و رهبر حزب حاکم از فیلیپ نیوزی را
در انتخاب وی به عنوان نامزد حزب حاکم عامل موفقیت وی دانستند. در سال های 2007 –
1995 که فیلیپ نیوزی شغل های گوناگونی را در کابینه موزامبیک عهده دار بود، از
همکاران ارماندو گبوزا محسوب می شد که وزیر حمل و نقل بود. احتمالا این همکاری در
انتصاب فیلیپ نیوزی به سمت وزیر دفاع کابینه در سا ل 2008میلادی موثر بود که از سوی
ارماندو گبوزا رئیس جمهوری وقت انجام گرفت. لازم به ذکر است که نیوزی تا سال
2014میلادی (93ه.ش) در همین سمت باقی ماند تا این که در 15ژانویه 2015میلادی
(25/10/93) به طور رسمی به عنوان رییس جمهور موزامبیک اعلام شد.