انقلاب مردم تونس و چالش‌هاي فرا‌روي آن
تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۱ - ۰۵:۴۰ | عنوان: تونس
| خبرگزاري فارس- تونس و انقلاب آن سر آغاز حركت انقلابي مردم در كشورهاي شمال آفريقا و خاورميانه شد اما با گذشت حدودا دو سال از اين انقلاب هنوز خواسته‌هاي مردمي كه سرمنشاء آن بودند مشخص نشده و يا در مسير ديگري قرار دارد.
به گزارش فارس، جواني تونسي خودش را در اعتراض به پليس در شهر "سيدي بوزيد" به آتش كشيد و چند روز بعد در بيمارستان از شدت جراحات سوختگي جان داد.
جمله بالا در واقع خبر شروع انقلاب‌هاي منطقه و بيداري اسلامي كشورهاي عربي است و "محمد بوعزيزي" جوان تونسي تحصليكرده اما معترض در دسامبر 2010 آغازگر راهي شد كه دومينوي قيام مردمي در مصر، ليبي و بحرين را به دنبال داشت.
انقلاب تونس
پس از خودسوزي بوعزيزي در انظار عمومي مردم تونس كه گويي منتظر جرقه‌اي براي شعله‌ور ساختن آتش اعتراض چندين ساله خود عليه ديكتاتوري 23 ساله "زين العابدين بن علي" بودند به خيابان‌ها آمده و تظاهرات كردند؛ تظاهرات‌هايي كه هفته‌ها در خيابان‌هاي تونس در اعتراض به بيكاري، فساد و گراني بيش از حد جريان داشت و سرانجام پس از كشته شدن ده‌ها تن از مردم به دست نيروهاي امنيتي رژيم، بن علي در ابتدا دولت و مجلس را منحل كرد و پس از آن قدرت را به "محمد الغنوشي" نخست وزير سپرد و در همين فاصله در ژانويه 2011 به همراه خانواده‌اش پناهنده آل سعود شد.
اما چند روز پس از فرار ديكتاتور تونس به عربستان، "راشد الغنوشي" از سران مخالفان به همراه 70 تن ديگر از مخالفان رژيم بن علي پس از 20 سال تبعيد به تونس بازگشت و اعلام كرد قصد دارد "حزب اسلامي تونس" را تاسيس كند.
انقلاب تونس كه به انقلاب ياسمين نيز شهرت يافت گرچه در ابتدا با خودسوزي جوان دستفروش تونسي آغاز شد اما در واقع راهگشاي سقوط حكومت‌هاي ديكتاتوري منطقه شد.
انقلاب تونس
بن علي سال‌هاي سال از حمايت آمريكا و ديگر متحدان غربي برخوردار بود اما همين دوستان غربي او با ديدن موج اعتراضات مردمي دوست بيست و چند ساله خود و همچنين نظام ديكتاتوري وي را فراموش كردند.
پس از پيروزي انقلاب "محمد الغنوشي"، نخست‌وزيري و "فواد المبزع"، رياست پارلمان كشور را به دست گرفتند و تلاش كردند، دولت وحدت و آشتي ملي را در تونس تشكيل دهند.
اما از آنجا كه تمامي اركان حكومت همچنان در دست بازماندگان رژيم سابق و محمد الغنوشي نيز درصدد حفظ وضع موجود بود و در دولت جديد پست‌هاي حساس و با اهميتي همچون وزارت كشور، خارجه، دفاع و دارائي در دست همان كساني باقي ماند كه مردم تونس با تقديم ده‌ها شهيد خواهان برچيدن بساط حاكميت آنها شده بودند، عملا اين امر محقق نشد، به ويژه آنكه احزاب و رهبران گروه‌هاي اسلامي كمترين سهمي در دولت به اصطلاح وحدت ملي نيز نداشتند.
انتخابات؛ يك سال پس از خودسوزي جوان دستفروش
يك سال پس از مرگ بوعزيزي تونس شاهد تغيير و تحولات بزرگي بود و برگزاري انتخابات مجلس موسسان و پيروزي قاطع حزب اسلامگراي "النهضه" در آن مهر تاييدي بر اسلامي بودن انقلاب تونس محسوب مي‌شود.
انتخابات تونس نيز با مشاركت 70 درصدي و 9 ماه پس از فرار بن علي برگزار شد و همانگونه كه پيش بيني مي‌شد اسلامگرايان توانستند با كسب 40 درصد آرا و 90 كرسي از 217 كرسي مجلس موسسان اين كشور اكثريت پارلمان را از آن خود كنند.
انتخابات تونس
احزاب تونسي پس از اعلام نتايج به دليل عدم كسب اكثريت كرسي‌هاي نخستين مجلس تصميم به تقسيم قدرت گرفتند و بر اين اساس "مصطفي‌بن‌جعفر"، رئيس "حزب فراكسيون دموكراتيك براي كار و آزادي" به عنوان رئيس مجلس ملي موسسان و "محمدالمنصف‌المرزوقي"، دبيركل "حزب كنگره براي جمهوري" به عنوان رئيس‌جمهوري و "حمادي الجبالي"، دبيركل "حزب جنبش النهضه" به عنوان نخست‌وزير توافق كردند.
اگر بخواهيم اوضاع تونس تا پيش از پيروزي اسلامگرايان در اين كشور را ارزيابي كنيم، بايد گفت، اگرچه در طول اين مدت مردم تونس از استبداد سياسي رها شدند و شرايط كشور از وضعيت كشوري كه مخالفان و معترضان را بي‌درنگ بازداشت مي‌كرد، حداقل در ظاهر دچار تحول بنيادين شد و مردم ديگر نگران اظهار نظر، انتقاد و يا وجود گوش‌هاي نامحرم ماموران حكومت نيستند، اما تحول در شرايط اقتصادي مردم تونس به سرعت تحولات سياسي آن كشور نبوده است.
وضعيت اقتصادي تونس از آن جهت حائز اهميت است كه عدم تغيير جدي شرايط اقتصادي ممكن است، آثار مثبت سياسي انقلاب آن كشور را تحت الشعاع خود قرار دهد. مردم نگران از مصادره انقلاب در كنار عدم بهبود شرايط اقتصادي و معيشتي اوائل اسفند ماه گذشته با تجمع در برابر كاخ نخست وزيري اين كشور خواستار استعفاي دولت انتقالي محمد الغنوشي شدند. تشكيل دولت مردمي و احياي شعائر اسلامي از ديگر خواسته‌هاي انقلابيون تونس بود.
وضعيت كنوني انقلاب تونس
اما اكثر قريب به اتفاق تحليلگران و ناظران امور تونس بر اين باورند كه اوضاع در "سرزمين سبز" آنگونه كه بايد بر وفق مراد پيش نمي‌رود و شرايط جاري در كشور بيش از آنكه آرام نشان دهد، نگران‌كننده و هراس‌آور مي‌نمايد، بگونه‌اي كه بحران به دو حزب حاكميت نيز كشيده شده است، جنبش اسلامگراي النهضه از يك‌سو و نيروهاي معارض و سازمان‌هاي جامعه مدني و ديگر سنديكاها از سوي ديگر.
دولت اسلامگراي تونس در بعد داخلي اگرچه تمام عزم خود را بر رفع مشكلات كشور متمركز كرده است، اما تحقق اين امر نيازمند غلبه بر دو مشكل اساسي است، يعني مشكلات سياسي و اجتماعي- اقتصادي.
در فضاي سياسي تونس قطب‌بندي اسلامگرا- سكولار در جامعه اين كشور همچنان ادامه دارد و بارزترين نماد آن درگيري‌هاي خيابان "بورقيبه" بود كه چند هفته پيش آغاز و به چالشي بزرگ در برابر دولت تونس تبديل شد و رويارويي هنرمندان و سلفي‌هاي تونس در اين كشور را به دنبال داشت، به ويژه آنكه در اين ميان گروه‌هاي شبه مسلحي از شرايط پيش آمده استفاده كرده و در اعتراض‌هاي مردمي بعدي كه در اين خيابان روي داد، به تظاهرات‌كنندگان تونسي حمله كرده و آنها را مورد ضرب و شتم قرار دادند.
علاوه بر اينكه در عرصه اقتصادي نيز عملا از زمان بازگشايي مجلس موسسان هيچ‌يك از وعده‌هاي داده شده مبني بر بهبود شرايط اقتصادي و وضعيت معيشتي و فراهم كردن فرصت‌هاي شغلي و رفع بيكاري تاكنون محقق نشده است.
تصويري از ديكتاتور فراري تونس بر روي زباله‌ها
آيا تونس در مسير انقلاب قرار دارد؟
به نظر بسياري از كارشناسان و تحليلگران انقلاب تونس ممكن است از مسير اصلي خود منحرف شده باشد اما "عليرضا محرابي" كارشناس مسائل آفريقا و رئيس مركز مطالعات آفريقاي دانشگاه تربيت مدرس بر اين باور است كه اين انقلاب‌ها ريشه در مردم دارد و با تمام مشكلات و چالش‌هاي موجود روندي رو به جلو دارد.
وي در خصوص چالش‌هاي اساسي پيش روي تونس و انقلاب اين كشور گفت: نقص نداشتن رهبري منسجم در تونس و ليبي مشاهده مي‌شود كه اين مشكل بايد با نخبه سازي به تدريج برطرف شود.
محرابي همچنين تاكيد كرد كه حكومت زين‌العابدين‌بن‌علي به طور كامل در خدمت رژيم صهيونيستي بود و حتي دو جزيره تونس را به محلي براي سازماندهي و برنامه ريزي ترورهاي موساد اختصاص داده بود.
نكته ديگر از نظر اين كارشناس مسايل افريقا وجود يك رگه يهودي در جامعه تونس است كه به نوعي رابطه با رژيم صهيونيستي را تقويت مي‌كند.
از ديگر چالش‌ها نيز حضور نظامي آمريكا در خليج سرت و همچنين از سوي ديگر نزديكي تونس به اروپا بخصوص فعاليت شديد سرويس امنيتي فرانسه در اين كشور است؛ سرويس امنيتي و وزارت كشور فرانسه بشدت در حال سياست سازي در حوزه تونس و تاثيرگذاري سياسي اقتصادي در حوزه تونس هستند.
محرابي همچنين خطر ديگري كه انقلاب تونس را تهديد مي‌كند تلاش غربي‌ها و برخي جريان‌ها براي استقرار اسلام سكولار يا همان اسلام آمريكايي به تقليد از تركيه در اين كشور دانست.
نكته قابل توجه در خصوص انقلاب تونس آن است كه اين كشور به مانند ديگر كشورهايي كه در آنها شاهد انقلاب‌هاي مردمي بوده‌ايم فاقد رهبري منسجمي به مانند انقلاب اسلامي ايران است و از ضعف تشكيلاتي و ساختاري رنج مي‌برد.
پرچم تونس
برنامه‌هاي آينده انقلاب تونس چه بايد باشد؟
به نظر مي‌رسد انقلاب تونس در ابتداي راه قرار دارد و در اين راه جوانان ظرفيت بالايي براي ساختن آينده اين كشور و جلوگيري از انحراف ارزش‌هايي كه براي آن به خيابان‌ها آمده‌اند را دارند. اين انقلاب ريشه در مردم دارد و به همين دليل بايد اجازه داد همانگونه كه مردم با انسجام خود حكومتي ديكتاتوري و با حمايت غرب را سرنگون كردند سرنوشت خود را نيز رقم بزنند.
سياستمداران اين كشور به خوبي واقفند مردم علاوه بر به تنگ آمدن از خفقان و نداشتن آزادي در دوران بن علي خواستار كاهش بيكاري، افزايش فعاليت‌هاي اقتصادي و رفع تبعيض‌هاي اجتماعي هستند بنا بر اين هيئت حاكمه اين كشور و مجلس موسسان بايد با تكيه بر اصول و ارزش‌هاي اسلامي راهي براي برون رفت از چالش‌هاي اقتصادي و اجتماعي جامعه تونس بيابند.
|
|