خبرگزاری قرآنی ایران-معمر قذافي، ديكتاتور ملعون ليبي كه تصاويرش در تمام مدارس و مراكز دولتي اين كشور وجود داشت؛ اكنون به خاطرها پيوسته است. نسل جديد ليبياييها در سال تحصيلي جديد در حالي به كلاسهاي درس گام گذاشتند كه ديگر خبري از سايه قذافي بر دفترها و تكاليف روزانه آنها وجود ندارد. آموزش و پرورش از جمله مسائل كليدي در كشورهاي جهان به شمار ميرود. آموزش در جوامع پساديكتاتوري و در حال گذار ميتوانند به مراتب نقش مهم و تأثير عميقي داشته باشد.
نيروهاي سياسي و اجتماعي در ليبي امروز سرگرم بازسازي رابطه دولت و ملت هستند؛ رابطهاي كه در دوران قذافي با شكافي عميق روبهرو بود، بهطوري كه مردم خود را از دولت نميدانستند و همواره ميان جامعه و حاكميت فاصله وجود داشت كه گويي هيچگاه پر نميشد. اين فاصله در كنار آميزش كيش شخصيتي ديكتاتور و فشارهاي اجتماعي، انقلابي بزرگ را در گلوگاه آفريقا منجر شد. در حال حاضر تهديد و آفت بالقوه براي اين كشور، جنگ داخلي است كه ميتواند روند ساخت حاكميت جديد و مبتني بر احترام به فرديت را با وقفه روبهرو كند.
ليبي در تكاپو براي ساخت يك نظام آموزشي تربيتي جديد است كه در گام نخست بايد علفهاي آغشته به نام قذافي را هرس كرده و از ريشه بسوزاند. تحول در يك نظام آموزشي و نگارش كتابهاي درسي جديد در كنار آموزش تاريخ و ايجاد فضاي آزاد براي انتقاد ميتواند نسل تازهاي از ليبياييهاي تحصيل كردهاي را به جهان معرفي كند كه قادر باشند از هويت ملي خود در كنار شهروندي جهان بدون مرز دفاع كنند.
«احمد ابراهيم» وزير آموزش و پرورش ليبي، مردي است كه 42 سال نظام آموزشي مبتني بر استبداد را بنا نهاد. او اكنون در بند انقلابيون است؛ در همين حال معلمان ليبيايي از شرايط جديد بسيار خرسند بوده و بر اين باورند كه اكنون ميتوانند آزادانه در كلاس درس خود در خصوص مسائلي كه در ذهنشان ميگذرد، صحبت كنند. اين مسئله در حالي رخ ميدهد كه همواره معلمان از سوي پليس مخفي قذافي از صحبت آزادانه در كلاسهاي درس منع ميشدند. گزارشهاي متعددي در خصوص معلمان در آرشيو سازمان امنيت قذافي وجود دارد كه دال بر اين موضوع است.
سران دولت انتقالي و شوراي آموزش ليبي بر اين باورند كه بايد هر آنچه از رژيم گذشته در مدارس و نظام آموزشي وجود دارد، حذف و تعاليم اسلام ناب به دروس مدارس اضافه شود تا كودكان و نوجوانان از اين طريق اسلام را بهتر و عميقتر بشناسند.
آموزش زبانهاي خارجي در كنار تعاليم اسلامي به ليبي باز خواهد گشت. در دهه 1980 ميلادي زبان انگليسي جايش را به زبانهاي آفريقايي داد و در كنار آن كشاورزي به يكي درسهاي مهم در ليبي مبدل شد. در ليبي آنطور كه معلمان و دانشجويان ميگويند، نظام آموزشي همواره واقعيتها را مخفي ميكرده است.
نيروهاي هوادار قذافي كه از لباسهاي متحدالشكل و خاص استفاده ميكردند، اكنون مانند ميوههاي فاسدي هستند كه به زبالهدان انداخته شدهاند. احمد ابراهيم به دستور قذافي تمام تاريخ را پاك كرد تا آنجا كه همه چيز در ليبي از سال 1969 آغاز ميشد. دولت جديد تلاش خواهد كرد تا از اسناد وزارت خارجه كتب درسي تازهاي بنويسد و تاريخ را آنطور كه هست به كودكان آموزش دهد.
تمام جملاتي كه در آن واژه «شاه» و يا «رهبر» وجود داشت؛ از كتب درسي در ليبي حذف شده بودند، زيرا تنها قذافي رهبر و پيشوا بود. او علاقه بسياري به جهان عرب بدون مرز و تقويم تازه داشت و بههمين جهت تقويم و تاريخ جعلي براي ليبياييها تعريف كرد. او همچنين شهرهايي را كه در دوران يونان و امپراطوري روم ساخته شده بودند، نيز از ميان برداشت و تلاشهاي جدي را براي «قذافيايي كردن» ليبي صورت داد.
اكنون تاريخ تكرار ميشود و تمام گامهايي كه او برداشت از سوي ملت ليبي غير قابل پذيرش تلقي ميشود. آزاديهاي مدني در كنار آزاديهاي مذهبي و اسلام ناب هويت تازهاي به كتب درسي ليبي خواهند داد و متون تازه نسل جديدي از ليبياييها را تربيت خواهد كرد كه داراي تاريخي غني و آيندهاي مبتي بر تعامل با جهان خارج را پيش روي خود ميبينند.
|