همشهری- براساس نتايج اوليه انتخابات پارلماني مراكش، حزب اسلامگراي عدالت و توسعه توانسته بخش اعظم كرسي‌ها را به دست آورد و اين حزب اعلام پيروزي كرد.
در اين باره با محمدهادي تسخيري كارشناس مسائل شمال آفريقا گفت‌وگو كرده‌ايم.
حزب عدالت و توسعه مراكش چه طيفي از اسلامگرايان است و آيا همگرايي فكري با اخوان المسلمين يا حزب عدالت و توسعه تركيه دارد؟
پس از اينكه در سال 1996 تغييراتي در قانون اساسي مراكش ايجاد شد و نظام سلطنتي به نظام مشروطه تغيير يافت، در اين دوره بود كه احزاب شكل گرفت؛ حزب عدالت و توسعه به‌عنوان نيرومند‌ترين حزب اسلامي هم در همان زمان ايجاد شد. اين حزب را نمي‌توان به‌طور مستقيم به اخوان‌المسلمين ارتباط داد. اين حزب داراي تاريخچه كاملا روشني است و در سال 1997 با شعار نهضت سراسري و ايجاد اصولگرايي و عدالت و رشد و توسعه پا به عرصه سياسي مراكش گذاشت. اين شعارها، شعارهاي اخوان‌المسلمين نيست. شعار اخوان از قبيل الاسلام يقود الحياه (اسلام زندگي را رهبري مي‌كند) و الاسلام هو الحل است اما اين حزب با يك عنوان اصولگرايانه با عنوان رشد و توسعه موجوديت خود را اعلام كرد و در اكتبر 1998 طي يك جلسه عمومي حركت خود را آغاز كرد. البته اين حزب ابتدا نام ديگري يعني حزب مردمي قانون اساسي دمكراتيك داشت و بعدها و براي اينكه براي مردم و به‌ويژه اسلامگرايان شفاف شود، نام خود را تغيير داد. در عين حال، تاكنون اعلام نكرده است كه به حزب عدالت و توسعه تركيه تمايل و گرايش دارد و خود را صاحب انديشه و برنامه و نقشه راه مستقل مي‌داند و هيچ‌يك از رهبران آن هم، حزب عدالت و توسعه تركيه را به‌عنوان الگوي خود معرفي نكرده‌اند.
* به‌نظر مي‌رسد اخواني‌ها در اكثر انتخابات شمال آفريقا به قدرت رسيده‌اند يا حداقل در حال به قدرت رسيدن هستند، تحليل شما چيست؟
نبايد بر اين نكته تاكيد كرد كه اخواني‌ها در حال به قدرت رسيدن هستند بلكه بايد تاكيد كرد كه اسلامگرايان در حال بازگشت مجدد به صحنه هستند. اينها از صحنه دور نبوده‌اند. اگر دقت كنيد همه انقلاب‌ها در گذشته با عنوان اسلام در شمال آفريقا پيروز شدند، اما بعدها و پس از استقلال، اسلامگرايان به كنار زده شدند. با اين حال، امروز هم اسلامگرايان در حال بازگشت به صحنه هستند. اكنون هم ملت‌هاي مسلمان افراد منتخب خود را به صحنه مي‌آورند و در هر جاي ديگري غير از تونس هم اگر انتخاباتي آزاد برگزار شود، باز اين اسلامگرايان خواهند بود كه پيروز انتخابات خواهند بود.
* آيا اخوان‌المسلمين در جهان عرب از رهبري واحد چه به لحاظ انديشه و چه به لحاظ فردي برخوردار است يا خير؟
با توجه به شناختي كه از اخوان‌المسلمين شمال آفريقا دارم، اينها همه تلاش مي‌كنند تا اعلام كنند كه اخوان‌المسلمين هستيم اما وابسته به اخوان‌المسلمين در مصر نيستيم. يعني شرايط سياسي جهان اسلام به‌گونه‌اي شده است كه هر مجموعه از رهبران سياسي اسلامگرا كه تا حدودي در كليات با اخوان المسلمين اتفاق نظر دارد، يك جماعت اخوان المسلميني به‌وجود مي‌آورند. مثلا جماعت اخوان المسلمين ليبي هرگز به‌صورت علني اعلام نمي‌كنند كه ما وابسته به اخوان المسلمين مصر هستيم بلكه هر كدام نقشه كشوري براي اصلاح امور داخلي كشور خود دارند اما در كليات و امور كلي با اخوان المسلمين توافق دارند، وليكن در كيفيت اجراي اين كليات، متناسب با شرايط كشور خود فعاليت مي‌كنند. بنابراين مي‌توان نتيجه گرفت كه هر جماعت اخوان‌المسلميني در كشورهاي شمال آفريقا و در جاهاي ديگر، خود احزاب مستقلي هستند كه به‌صورت سالانه در استانبول جمع مي‌شوند و مواضع جهاني خود را هماهنگ مي‌كنند. به عبارتي، ممكن است برخي تندروي‌هايي داشته باشند و برخي ميانه رو باشند، اما هيچ كدام از آنها از سياست واحدي كه در مصر صادر مي‌شود، پيروي نمي‌كنند.
|
