چه کسی لیبی را پس از قذافی رهبری خواهد کرد؟
تاریخ ۰۱ شهریور ۱۳۹۰ - ۲۱:۳۹ | عنوان: ليبي
| بررسی استراتژیک- رادیو فردا/
در میان مبارزان لیبیایی، حسام نجیر یکی از افرادی است که بیش از آنکه نگران تهدید نیروهای وفادار به معمر قذافی باشد، نگران آن است که شورشیان، پس از در دست گرفتن کنترل شهر طرابلس، علیه یکدیگر اسلحه به دست گیرند. نجیر می گوید: «نخستین چیزی که افراد تیپ من انجام خواهند داد این است که در سراسر شهر ایست های بازرسی ایجاد و تمامی شهروندان، از جمله شورشیان، را خلع سلاح کنند. در غیر این صورت شاهد راه افتادن حمام خون خواهیم بود.» این مبارز لیبیایی تأکید می کند: «همه گروه های شورشی خواهان کنترل طرابلس خواهند بود. [از این رو] می بایست بلافاصله نظم برقرار شود.»
به گزارش خبرگزاری رویترز، در حالی که پایان بازی در لیبی نزدیک به نظر می رسد، گفته های حسام نجیر این پرسش اساسی را مطرح می کند که آیا چهره ای وجود دارد که بتواند پس از فروکش کردن شعله درگیری ها و در دست گرفتن امور کشور توسط مبارزان، رهبری لیبی را بر عهده گیرد و کشور را زیر چتر اتحاد نگاه دارد. در حال حاضر پاسخ این پرسش منفی است. کامران بخاری، مدیر بخش خاورمیانه استراتفور کامنتری، می گوید: «هیچ رهبر شورشی نیست که کلیه گروه های حاضر بر سر او اجماع داشته باشند و مورد احترام همه باشد. مشکل ما بر سر همین مسئله است.» معمر قذافی شرکت تولید نفت لیبی را مانند یک رهبر فرقه ای هدایت می کرد. همین امر، و فقدان موسسات دولتی ناظر، انتقال قدرت و روند گذار را برای شورشیان بسیار آسان می کند که روحیه بالا، اما چارچوب رهبری سازمان یافته ای ندارند و گرفتار انشعاب ها و گروهبندی های قومی و قبیله ای نیز هستند. در واقع، در شرایط فعلی، رویکرد نا مناسب قذافی در مدیریت شرکت نفت به نفع مخالفان تمام شده است.ادامه….
در عین حال، در میان فرماندهان موجود، برجسته ترین رهبر شورشی مصطفی عبدالجلیل است، که ریاست شورای انتقالی قدرت را بر عهده دارد. شورای انتقالی قدرت لیبی متشکل از مخالفان قذافی مستقر در شهر بنغازی ، واقع در شرق آن کشور، است. اعضای شورای انتقالی لیبی طیف وسیعی از افراد مختلف با گرایش های گوناگون را در بر می گیرد: از وزاری پیشین دولت تا اعضای گروه های مخالف با سابقه دارای ایدئولوژی های مختلف، از اسلامگراها تا سکولارها و از سوسیالیست ها تا بازرگانان. عبدالجلیل، وزیر پیشین دادگستری، که با لحنی آرام سخن می گوید، در یکی از اسناد دیپلماتیک دولت آمریکا که توسط ویکی لیکس منتشر شد به عنوان «یک تکنوکرات معقول» توصیف شده بود. این رهبر متعادل لیبیایی معتقد به وفاق ملی که در سال های آخر دهه ششم زندگی اش است، به دلیل نقشی که در اصلاحات قانون جنایی لیبی ایفا کرد، مورد تقدیر سازمان دیده بان حقوق بشر قرار گرفته است. عبدالجلیل در ماه فوریه سال جاری میلادی، و پس از اوج گرفتن سرکوب مردم توسط دولت و در مخالفت با اعمال خشونت علیه معترضان، از مقام وزارت دادگستری استعفا داد. فتح طرابلس، و از بین رفتن هدف مشترک نبرد علیه قذافی، می تواند به قوت گرفتن انشعابات در میان گروه های شورشی کمک کند. مشکلی که بر سر اجماع روی عبدالجلیل وجود دارد، بدگمانی برخی شورشیان نسبت به اعضای پیشین حلقه اطراف معمر قذافی است. این بخش از نیروهای شورشی به دنبال چهره هایی جدید، بدون هیچ گونه سابقه ارتباطی با رژیم قذافی هستند. درس های عراق چالش موجود میان نیروهای مخالف معمر قذافی و نیروهای طرفدار او، که به تازگی به صف شورشیان پیوستند، ممکن است تلاش ها برای انتخاب یک رهبر مناسب جنبش را با دشواری مواجه کند. شرایطی مشابه آنچه در لیبی در شرف وقوع است در عراق سال ۲۰۰۳، و در پی حمله آمریکا به آن کشور، در میان مخالفان رژیم صدام حسین پیش آمد. در آن زمان، تصفیه بی رویه منسوبان حزب بعث و افسران ارتش یک خلأ قدرت جدی در عراق ایجاد کرد که تا سالها گروه های مختلفی از طرفداران سکولار صدام تا شاخه های القاعده در آن کشور را علیه حکومت وارد فاز مبارزه قهر آمیز کرد. عاشور شمیس، فعال معترض ساکن بریتانیا، می گوید: «نمی توانید حکم صادر کنید که هر کسی که با قذافی کار کرده نمی تواند با ما همکاری کند. این امر به هیچ وجه انجام شدنی نیست.» چنین رویکردی تلاش برای بازگرداندن افراد توانمند برای انجام مسئولیت بسیار مهم راه اندازی دوباره صنعت نفت را دشوار می کند. احتمال دارد کسانی که به دنبال کنار گذاشتن کینه جویی ها به نفع بازسازی بخش انرژی کشور هستند به سراغ شکری غانم، مقام ارشد پیشین آن بخش، بروند. شکری غانم که تحصیلکرده غرب است، نخست وزیر پیشین لیبی و از جمله گریختگان از حلقه اطرافیان قذافی است. غانم دارای کوله باری از دهه ها تجربه در بخش انرژی کشور است و افتخار آزادسازی اقتصاد لیبی و شتاب بخشیدن به روند سرمایه گذاری بین المللی در بخش نفت کشور را با خود دارد. بازگرداندن کسانی مانند غانم تا حد زیادی منوط به این امر است که آیا شورشیان لیبیایی مایل هستند که تفاوت ها را به کنار نهاده و برروی یک چشم اندازمشترک برای آینده کشورشان هم پیمان شوند. فرقه گرایی زیر نقاب موفقیت های اخیر، شورشیان لیبی دچار انشعابات و فرقه گرایی هستند. روستاهای بربرنشین و عرب نشین به یکدیگر به چشم دشمن نگاه می کنند و شورشیان برای نامیدن خود به جای «شورشیان لیبی» از عناوینی مانند «مبارزان روستای فلان» استفاده می کنند. حسام نجیر، مدام این نکته را گوشزد می کند که تیپ او بهترین گروه برای در دست گرفتن کنترل طرابلس است «چون همه نفرات طرابلسی هستند.» فتح طرابلس، و از بین رفتن هدف مشترک نبرد علیه قذافی، می تواند به قوت گرفتن انشعابات در میان گروه های شورشی کمک کند. نشانه ای از آنچه ممکن است در انتظار لیبی باشد را می توان در ماجرای قتل عبدالفتاح یونس، یک فرمانده نظامی شورشیان و از مقام های امنیتی پیشین حکومت قذافی، در ۲۸ ژوئیه یافت. این قتل تردیدهایی را درباره میزان قدرت و یکپارچگی شورای انتقال قدرت لیبی و توانایی این شورا در پیشگیری از خونریزی برانگیخته است. در همین حال، تحولات نگران کننده دیگری نیز در حال شکل گیری است. برای مثال، شمار زیادی از شورشیان در کوهستانهای غرب لیبی با بلند کردن ریش های خود به سبک اسلامگرایان این پیغام را به غرب می رسانند که احتمال آن وجود دارد که ترکیب حاکمیت جدید در لیبی روابط چندان نزدیکی با غرب برقرار نکند. این احتمال نیز وجود دارد که شورشیان کوهستان های غربی کشور، به دلیل نقش پر رنگی که در مبارزه علیه رژیم قذافی بر عهده داشتند، سهم بیشتری از حکومت آینده لیبی را مطالبه کنند. گروه یاد شده شورشیان از هم اکنون متهم کردن دیگر گروههای مبارز را آغاز کرده و شورشیان بنغازی را متهم می کند که «غیر خودی» هستند و اغلب اسلحه و دیگر منابع را با تأخیر به دست آنها می رساندند. با شرایط موجود، اعضای رهبری شورشیان باید، در عین تلاش برای هدایت امور کشور، شیوه ای برای رفع تنش ها بین خود نیز بیابند. کامران بخاری خاطرنشان می کند: «کشور داری برای شورشیان بسیار دشوارتر از همه فعالیت هایی خواهد بود که تا کنون انجام داده اند. یافتن اشخاصی که مورد تأیید همگان باشند چالش بزرگ پیش روی آنهاست.»
|
|