آناتولي در آفريقا
تاریخ ۲۶ اسفند ۱۳۸۸ - ۲۲:۵۰ | عنوان: آفريقا
| سفر دوره‌ای عبدالله گل رئیس جمهوری ترکیه به کنگو دموکراتیک (یکشنبه 14 مارس – 15 مارس) و کامرون (سه‌شنبه 16 مارس 2010 ) مرحله تازه‌ای از سیاست آفریقایی ترکیه بود.
رئیس جمهوری ترکیه با این دیدارها (در فوریه 2009 به کنیا و تانزانیا نیز سفری داشت) تصمیم و جدیت کشورش در افزایش گستره حضور و فعالیت در کشورهای قاره آفریقا را به نمایش گذاشت. گرچه ترکیه در تاریخ معاصر به عنوان امپراتوری عثمانی حضور قوی در منطقه شمال آفریقا (مصر، لیبی، تونس، الجزایر و مراکش) و شاخ آفریقا (سودان، اریتره و سومالی) داشت ولی به عنوان جمهوری ترکیه (خلافت عثمانی توسط مصطفی كمال آتاتورک در 1923 منقرض شد) این حضور محدود و کمرنگ شد و تنها منحصر به منطقه شمال آفریقا و برخی از کشورهای جنوب صحرا همچون اتیوپی، کنگو دموکراتیک و جمهوری آفریقای جنوبی بوده است، اینک دیپلماسی آناتولي (در پرتوی حکومت حزب اسلام‌گرای عدالت و توسعه) در قبال آفریقا تحول شگرف و وسیعی داشته و ابعاد آن روزبه‌روز در حال گسترش است. اهداف و اولویت‌های سیاست آفریقایی آنکارا را می‌توان در محورهای زیر تبیین کرد:
1- دفاع از جایگاه و نقش ترکیه در عرصه بین‌المللی و تقویت حضورش در جهان عرب و اسلام
2- تلاش برای توسعه فضای حیاتی خود و مقابله با سیاست‌های اتحادیه اروپا برای محدودسازی و انزوای ترکیه
3- خلق محیط تازه برای رشد اقتصاد و تجارت خود.
ترک‌ها برای تقویت نقش و جایگاه خود به عنوان یک قدرت و یک بازیگر منطقه‌ای در آستانه هزاره سوم در سیاست خارجی و دیپلماسی جهانی خود تغییرات اساسی داده و با استفاده از تجربیات حضور در برخی از کشورهای آفریقایی همچون سودان و لیبی به گسترش تحرکات سیاست خارجی خود در مناطق قاره آفریقا، اقدام کردند.
تا قبل از این تحول، آنکارا با کشورهای مصر، لیبی، تونس، الجزایر، مراکش، اتیوپی، کنگو دموکراتیک، آفریقای جنوبی و سودان روابط سیاسی و اقتصادی داشت ولی در لیبی، الجزایر و سودان سابقه روابط تجاری و اقتصادی ممتازی داشت. ترک‌ها با برقراری خطوط پروازهای مستقیم به کشورهای آفریقا توانستند تجارت چمدانی خود را رونق بخشند بویژه در لیبی، تونس و الجزایر. تجربیات حضور فعال شرکت‌های سرمایه‌گذاری و ساختمان‌سازی ترکیه در سودان، لیبی و الجزایر، آنکار را تشویق به گسترش این تجربیات در سطح وسیعی در قاره آفریقا کرد و این روند پایه و اساس تحولات وسیعی در سیاست آفریقایی ترکیه شد.
نتایج اولیه این تحولات را می‌توان در محورهای زیر خلاصه کرد:
1- گسترش حضور سیاسی و دیپلماتیک آنکارا در کشورهای قاره آفریقا. در زمان حال ترکیه در 5 کشور شمال آفریقا و 13 کشور جنوب صحرا سفارتخانه دایر کرده است. در سال 2009 در پایتخت‌های تانزانیا و ساحل‌عاج و در سال 2010 در کشورهای غنا، مالی، اوگاندا و کامرون سفارتخانه دایر کرد.
2- ترکیه شبکه‌ای از خطوط هوایی مستقیم با اغلب کشورهای مهم آفریقایی دارد و با کشورهای مصر، تونس، الجزایر، لیبی، مراکش، اتیوپی، سودان و آفریقای‌جنوبی در هفته چندین پرواز دارد.
3- حجم مبادلات تجاری و اقتصادی آنکارا با کشورهای قاره آفریقا تا حدودی یک روند جهشی داشته است، البته این رشد روابط تجاری و اقتصادی همراه با رشد پایه‌گذاری زیرساخت‌های لازم و ضروری برای این روابط بوده است.
حجم مبادلات تجاری آنکارا با آفریقا در سال 2003، 4/5 میلیارد دلار بوده و در سال 2005 به 9 میلیارد دلار و در سال 2009 به 15 میلیارد دلار رسیده است.
4- شرکت‌های سرمایه‌گذاری ترکیه در کشورهای آفریقایی که برخی از آنها ریسک اقتصادی و سرمایه‌گذاری بالا دارند فعال شده و در زمان حال آنکارا حدود 8/5 میلیارد دلار در آفریقا سرمایه‌گذاری در زمینه‌های مختلف اقتصادی این قاره کرده است. بانک اکسیم ترکیه نقش مهمی در اعطای وام‌ها و اعتبارات مالی برای اجرای طرح‌ها و پروژه‌های کوچک و میانه در آفریقا دارد.
5- حضور شرکت‌های تجاری، اقتصادی و مالی ترکیه در کشورهای آفریقایی به‌طور فزاینده‌ای در حال رشد است، به‌طور مثال در کشور سودان بیش از 80 شرکت ترکیه در حال فعالیت است. در حقیقت بخش خصوصی موتور اصلی و اساسی دیپلماسی تجاری ترکیه در آفریقاست.
6- ترک‌ها برای تقویت حضورشان در این قاره تاکنون 3500 میلیون دلار کمک توسعه‌ای به کشورهای مختلف آفریقا داده و در 6 ماموریت نیرو‌ی‌های صلحبان سازمان ملل در آفریقا (مجموعا 8 ماموریت است) حضور فعال دارند.
7- با برپا کردن سال آفریقا در 2008 که با برگزاری اجلاس سران ترکیه – آفریقا تحت عنوان «همکاری و هماهنگی برای آینده مشترک»، همراه بوده ترک‌ها فصل تازه‌ای از سیاست آفریقایی خود را به نمایش گذاشتند. اجلاس سران ترکیه – آفریقا که در روزهای 21-18 اوت 2008 در استانبول و با حضور نمایندگان سیاسی و اقتصادی 53 کشور آفریقای برگزار شد به مثابه نتیجه و حاصل 10 سال (2008-1998) تلاش ترک‌ها برای حضور در این قاره بوده است.سفر عمرالبشیر رئیس‌جمهوری سودان در 23-21 ژانویه 2008 و دیدار عبدالله واد رئیس جمهوری سنگال در 20-18 فوریه 2008 از ترکیه و سفر مقامات ترکیه و آفریقا نمایشی از روند رشد مناسبات آنکارا با قاره سیاه است. این روزها آفریقایی‌ها با حضور فعال ترک‌ها خوی گرفته و کم‌کم با فرهنگ و سنن آنها آشنا خواهند شد. این دورنما خیالی نیست بلکه تصمیم و اراده دیپلماسی ترکیه است.
|
|